Prethodni post sam završio sa rečenicom: „ Šestu godinu sankcija Rusija dočekuje sa visokim kamatnim stopama i niskom stopom privrednog rasta“.
Međutim, Rusija je u bliskoj prošlosti bila u daleko gorem ekonomskom položaju. Evo par podataka; prosiječna godišnja inflacija u 1993.g. je bila 875%, realni BDP je u 1994.g. opao za 12,7%, u maju 1998.g. kamatna stopa Centralne banke Rusije (CBR) je bila 45,3%, a u aprilu 1999.g. ruska država se na period od 10 godina zaduživala po kamatnoj stopi od 110,5%.
Ako se Ruska ekonomija posmatra u tri karakteristična perioda (vidjeti grafikon) razlika u ekonomskim performansama je očigledna. Crvenom bojom je označena 1994. g. jer tadašnji ruski ekonomski sistem funkcioniše još uvijek na razvalinama komunističke/planske ekonomije. Rusku krizu (1998.g.) su prouzrokovala dva spoljna šoka: Azijska finansijska kriza i pad cijene crnog zlata (zato je odabrana žuta boja).
,Performanse Ruske ekonomije u 2018.g. su značajno bolje – otuda zelena boja. Stopa očekivanog ekonomskog rasta je pozitivna, inflacija neuporedivo niža (prognoza MMF-a), a cijena “pogonskog goriva ruske ekonomije”, nafte, na značajno višem nivou (prognoza Svjetske banke) u odnosu na period Azijske krize i na kriznu 1994.godinu.
U životu pod sankcijama postoji još jedna činjenica koja se zanemaruje. Stopa nezaposlenosti u Rusiji u 2018.g. je ista kao i prije uvođenja sankcija (2013.g), 5,5%, uprkos ekonomskoj stagnaciji.
U 1994.g. nezaposlenost je bila 8,1%, a u 1998.g. 13,3%.
U poređenju sa 1994.g. i 1998.g. ruska ekonomija se u 2018.g. kreće brzinom svjetlosti.
BiH ekonomski raste, nezaposlenost opada, ali je i dalje izuzetno visoka, a prisutni su i jaki depopulacioni i emigracioni trendovi. Treba li vitalnost ruskog tržiša radne snage pod sankcijama biti predmet analize u BiH?
Rusija kao da je naučila lekcije sa početka i kraja devedesetih godina prošlog stoljeća? Relativno visoka cijena nafte, u odnosu na prethodne krizne periode, pomaže Rusiji da prevaziđe efekte sankcija. A i ekonomski model Rusije se značajno izmjenio. U proteklih 20 godina je mnogo toga naučila od zemalja Zapada o tržišnoj privredi.
Simbolično, ruski vremeplov pokazuje da je uprkos ekonomskoj stagnaciji i izraženom negativnom efektu sankcija, ruska ekonomija u 2018.g. (u odnosu dva prethodna krizna perioda) na zelenoj grani.
Dragan S. Jović*
*Izneseni stavovi, ideje, zaključci, preporuke, analize i mišljenja pripadaju autoru i ne predstavljaju na bilo koji način stavove, ideje, zaključke, preporuke, analize i mišljenja ustanove u kojoj autor radi.
