Ursula o minimalcu

Predsjednica Evropske komisije Ursula fon der Lajen (Ursula Gertrud von der Leyen) je na plenarnoj sjednici Evropskog parlamenta, koja je održana 16. septembra 2020. godine u Briselu, govoreći o solidarnosti među evropskim državama u aktuelnim uslovima krize, pokrenula pitanje minimalne mjesečna zarade na nivou Evropske Unije (EU).

Pri tome je najavila skoro donošenje zajedničkih pravila koja će državama članicama pomoći u određivanju minimalne plate (vidjeti grafikon).

To znači da je rasprava oživljena, nakon što su zemlje Evropske unije tokom 2019. godine počele da raspravljaju o minimalnoj zaradi na nivou cijele EU.

Samo obraćanje predsjednice Evropske komisije predstavlja indikaciju da je ova ideja dobila ozbiljan epilog, iako je tvrdnja da će se razmatrati minimalna zarada na nivou cijele EU do skora ekonomistima zvučala kao svojevrsna moderna utopija.

Izvor podataka: EUROSTAT, https://ec.europa.eu/eurostat/data/database; pristupljeno 24.9.2020. Napomene: Navedene su isključivo zemlje za koje podatke o najnižoj plati objavljuje Eurostat, tako da nedostaju podaci za članice EU: Italiju, Austriju, Kipar, Švedsku, Dansku i Finsku.

“Damping plata uništava dostojanstvo rada, kažnjava preduzetnike koji isplaćuju pristojne plate i narušava pošteno tržišno takmičenje na jedinstvenom tržištu. Svi moraju imati pristup minimalnim platama putem kolektivnih ugovora ili na osnovi zakonskih minimalnih plata”, kazala je predsjednica Evropske komisije, najavljujući promjene.

Iznijela je vlastiti stav da je „snažan zagovornik kolektivnog pregovaranja i prijedlog u vezi sa minimalnom zaradom na nivou cijele EU i da će u potpunosti poštovati nacionalne nadležnosti i tradiciju.“

Takođe je ocijenila da se vidi kako u mnogim državama članicama valjano dogovorena minimalna zarada osigurava radna mjesta i stvara klimu pravednosti – i za radnike i za poslodavce, što je za svaku pohvalu.

Korona-kriza dodatno je pojačala zahtjeve za angažmanom EU u smanjenju sve većih razlika u platama i siromaštvu zaposlenih.

Kako je to Ursula objasnila, minimalna plata na nivou EU ne znači jedinstven iznos za sve države, već osiguranje da minimalne plate na nacionalnim nivoima budu utvrđene pravedno i u cilju zaštite radnika.

Naime, evropske zemlje kod utvrđivanja minimalca imaju različite kriterijume, pa tako recimo u većini zemalja sistem bruto zarada podrazumijeva brigu o tome da li je recimo zaposleni samohrani roditelj, da li plaća vrtić, da li supružnik radi, pa na osnovu toga ima poreska umanjenja.

Na kraju sve to može značajno da utiče na visinu minimalca, a za sada ne postoji jedinstveno pravilo na nivou EU.

Minimalna plata zaposlenog je zakonski propisana u 21 državi Evropske unije, a u šest članica utvrđena je kolektivnim ugovorima.

Visina minimalnih plata se razlikuje u zavisnosti od životnog standarda, ali i od razvijenosti zemlje.

Prema posljednjim podacima Eurostata o minimalnim platama koje su zakonski propisane u 21 zemlji članici EU, minimalac u članicama EU kreće se od 312 EUR u Bugarskoj do 2.142 EUR u Luksemburgu.

Kao što se na grafiku vidi, minimalne plate više od 1.500 EUR propisane su u Irskoj (1.707 EUR), Nizozemskoj (1.680 EUR), Belgiji (1.626 EUR, Njemačkoj (1.584 EUR) i Francuskoj (1.539 EUR).

Podaci pokazuju da minimalac u Sloveniji iznosi 941 EUR, što je dvostruko više od objavljene prosječne neto plate u BiH.

Očigledno je da, što su više zakonski propisane minimalne zarade, to je viši životni standard stanovništva tih zemalja.

mr Vidosav Pantić *

*Izneseni stavovi, ideje, zaključci, preporuke, analize i mišljenja pripadaju autoru i ne predstavljaju na bilo koji način stavove, ideje, zaključke, preporuke, analize i mišljenja ustanove  u kojoj autor radi. Analize finansijskog/bankarskog tržišta i/ili pojedinačnih hartija od vrijednosti (akcija, trezorskih zapisa, obveznica) nisu prijedlog za kupovinu ili prodaju hartija od vrijednosti. Analize ove vrste su  lični stavovi autora, a ne bilo kakva vrsta investicionog savjeta.