Vijeće ministara BiH i entitetske vlade svake godine usvajaju globalni okvir fiskalnog bilansa (Globalni okvir), a mi ćemo na osnovu njega pokušati odrediti koliku će cijenu platiti budžeti BiH da bi sanirali ekonomske probleme koje je prouzrokovala pandemija tokom 2020.god.
Posljednji Globalni okvir je sačinjen u avgustu ove godine, a pretposljednji u decembru prošle godine.
Svaki Globalni okvir sadrži budžete glavnih budžetskih jedinica u Bosni i Hercegovini (država, entiteti i distrikt Brčko), kao i završni budžet, konsolidovani budžet BiH.
On je konsolidovan zato što se stavke koje su prihodi jednog budžetskog nivoa, a rashodi drugog prebijaju tj. poništavaju i kao takvi ne ulaze u budžet.
U Globalnom okviru se nalaze podaci o izvršenom budžetu, planovi budžeta za dvije godine i projekcije budžeta za naredne dvije godine, a glavni podaci koje on nudi su su: veličina budžeta, struktura prihoda i rashoda i budžetski saldo.
Iz konsolidovanog budžeta BiH se može dati odgovor, na nivou procjene, koliki su finansijski troškovi pandemije u Bosnu i Hercegovinu u 2020.god. iz ugla budžetske potrošnje (vidjeti grafikon).
Kada je u decembru 2019.g. usvajan Globalni okvir, to je činjeno na osnovu dotašnjeg izvršenja budžeta , na osnovu dostupnih makrovarijabli iz druge polovine 2019.god. i bez ikakve pomisli da bi svijet u 2020.god. mogao ući u vrtlog pandemije.
Budžetski saldo na nivou BiH za 2020. god., u milijardama KM
Izvor: Globalni okvir fiskalnog bilansa, decembar 2019.god. i Globalni okvir za fiskalni bilans, avgust 2020.god.
Vijeće ministara i entitetske vlade su nakon realizovanog budžetskog salda u 2019.god. od 660 miliona KM, planirale da u 2020.god. svi budžeti u Bosni i Hercegovini ostvare suficit od 289 miliona KM, a to u odnosu na tadašnji projektovani BDP čini 0,8%.
Ukupni budžetski rashodi za 2020.god. su u decembru 2019.god. projektovani na 14,9 milijardi KM, a budžetski prihodi na 15,2 milijardi KM.
Dolazak pandemije u martu 2020.g. učinio je Globalni okvir iz decembar 2019. godine potpuno neupotrebljivim i zastarjelim i bosanska trojka (vijeće ministara i entitetske vlade) je morala izvršiti značajne izmjene u novom Globalnom okviru.
On je usvojen u avgustu ove godine.
U avgustovskom konsolidovanom budžetu BiH za 2020.god. budžetski prihodi su 14,4 milijardi KM (-3,3%), budžetski rashodi 16,2 milijardi KM (+11,7%), a budžetski deficit je 1,85 milijardi KM.
Zbir staroplaniranog budžetskog salda i novoplaniranog budžetskog salda za 2020.god. bi se mogao tretirati i predstaviti kao procjenjeni trošak ove pandemijske krize u svim budžetskim jedinicama u Bosni i Hercegovini.
Umjesto planiranog suficita od 290 miliona, BiH će u 2020.g. ostvariti defict od 1,85 milijardi KM, koji se treba finansirati zaduživanjem, a zbrajanjem ove dvije cifre dobija se procijenjeni budžetski trošak pandemije od 2,14 milijarde KM.
Ovaj iznos je cijena koju bosanski budžeti moraju platiti u 2020.god. ako žele da svi bosanski budžeti budu u prosjeku za 11,7% viši od prošlogodišnjeg (16,2/14,5).
Plan budžeta BiH za 2020.god. je postavljen vrlo visoko i vrlo ambiciozno, planirani budžetski rashodi u ovoj godinu su najvjerovatnije najviši u istoriji BiH, a njihovo finansiranje naravno zahtjeva dodatno zaduživanje.
U 2020.god.se planira ukupno ino zaduživanje od 1,87 milijardi KM uz otplatu ino duga u vrijednosti od 690 miliona KM.
Izvršna vlast u BiH je planirala da troškovi saniranja pandemijske krize u Bosni i Hercegovinu u 2020.god.budu na nivou od oko 2 milijarde KM.
mr Nebojša Balaban
