U prethodnoj objavi smo objasnili način izračunavanja realnog BDP-a, a u ovoj ćemo se pozabaviti nominalnim BDP-om.
Nominalni BDP Srbije ima sasvim drugačiju putanju od realnog BDP-a (vidjeti grafikon).
Kada bi se posmatrao samo nominalni BDP stekao bi se utisak da Srbija iz godine u godinu krupnim koracima ide naprijed i da nema godine u kojoj ne bilježi rast.
Prema nominalnom BDP-u u pojedinim godinama (1997 – 2008.) ekonomski rast je dvocifren.
Nominalni BDP Srbije
Izvor: NBS. Napomena: Na x osi su oznake privrednih djelatnosti.BDP je u milionima dinara.
Prema BDP-u koji se izračunava na osnovu nominalnih/tekućih cijena, to jest po cijenama po kojima su robe i usluge zaista realizovane (kupljene/prodate) u 2020.god. ekonomija Srbije je porasla za 0,8%, a ona je zapravo realno smanjena za 0,9% (stopa rasta realnog BDP-a u 2020.).
U godini svjetske ekonomske krize (2009.god.) BDP je u nominalnim/tekućim vrijednostima porastao za 4,9%, a zapravo je realno smanjen za 2,7%.
U godini nakon napada Nato pakta (2000.) nominalni BDP je porastao za 92%, a u 2001.god. je udvostručen, a realne stope rasta su jednocifrene; 6,1% i 6,9%.
Računanje ekonomskog rasta na osnovu nominalnog BDP-a daje iskrivljenu sliku, jer on u sebi sadrži inflaciju.
U 2000.god. cijene u Srbiji su porasle za 70%, a u 2001.god. za 80 % i to objašnjava dvocifrene stope rasta nominalnog BDP-a.
Realno, BDP je u tim godinama rastao po stopi ispod 10%, jer tokom inflacije kupovna moć novca se smanjuje i on, realno, sve manje vrijedi.
Nominalni BDP stvara iskrivljenu sliku o stanju u jednoj ekonomiji, sliku koja se vrlo često može uporediti sa iluzijom.
Dometi iluzija se mogu najbolje shvatiti ako se ekonomski rast određuje za duže vremenske periode.
Od 2012.god. 2020.god. ekonomija Srbije je porasla za realno 17%, a nominalno za 43%, što predstavlja ogromnu brojčanu razliku, a ima posljedice i po ocjenu ekonomske politike u tom vremenu.
Oni ekonomisti koji ističu broj 43, a zanemaruju broj 17 žive u svijetu iluzija.
I u BiH raspravama o visini ekonomskog rasta bi u prvi plan trebalo, u skladu sa elementarnim načelima ekonomske struke, uvijek isticati realne, a ne nominalne stope rasta BDP-a.
mr Nebojša Balaban