U ekonomskim/stručnim krugovima Amerikancima se prigovara da kroz svakodnevno štampanje dolara zloupotrebljavaju svoju monetarnu politiku i da na taj način sebi obezbjeđuju povlašten položaj u međunarodnom ekonomskom sistemu na netržišnim osnovama.
Iako niko ne spori da je Amerika preko svoje centralne banke (Federalne rezerve/FED-a) najviše pomogla sama sebi, ona je pomogla i onima oko sebe.
Sve zemlje sa kojima SAD imaju razvijene trgovačke odnose su mogle računati na pozajmljivanje novca od FED-a, preko svojih centralnih banaka.
Sve međunarodne finansijske institucije su takođe mogle tokom pandemije uzajmljivati američki dolar (koji proizvodi FED) i dalje tim novcem kreditirati svoju klijentelu.
Bez FED-a Amerika bi već odavno bila na koljenima, ali i veliki dio zemaljske kugle bi bio u ekonomskom haosu.
Aktiva FED-a, koja se sastoji od kupljenih obveznica, trezorskih zapisa i raznoraznih vrsta kredita datih američkom budžetu i ostalim američkim i stranim pravnim licima, je sa 4 hiljade milijardi u 2019.god. porasla na 8,2 hiljade milijardi početkom avgusta 2021.god.
Aktiva FED-a
(u hiljadama milijardi američkih dolara)
Izvor: FED.
Obim intervencija koje je FED izveo na tržištu su tokom pandemije bile tako intezivne da je u trećoj i četvroj sedmici marta 2020.god., kada je pandemija i obznanjena i proglašena, aktiva FED-a rasla po dvocifrenim stopama za samo 7 dana.
Opstanak američke, ali i velikog dijela svjetske ekonomije, zahvaljujući FED-u potvrđuje krilaticu po kojoj su tri najznačajnija otkrića u istoriji ljudske civilizacije, vatra, točak i centralna banka.
Sposobnost centralne banke da proizvodi novac jednostvanim odobravanjem računa neke komercijalne banke kod koje dužnik ima račun, uz istovremeno zaduživanje toga dužnika u svojim poslovnim knjigama/aktivi (potraživanje po kupljenim obveznicama/datim kreditima i slično) se označava u ekonomskoj struci kao monetarna fleksibilnost.
Centralna banka BiH ne može pozajmljivati ni komercijalnim banakama sa sjedištem u BiH, niti javnim budžetima u BiH.
Centralna banka BiH ne može pozajmljivati novac pravnim licima koja imaju sjedište u Sarajevu, Mostaru, Tuzli, Banjaluci, Bihaću, ali može pozajmljivati novac pravnim licima koja imaju sjedište u Beču, Rimu, Budimpešti, Berlinu, Londonu …
Centralna banka BiH može kreditirati Austriju, Njemačku, Francusku, ali zakon (Zakon o CBBiH) joj zabranjuje da kreditira državu Bosnu i Hercegovinu.
Centralna banka BiH ne daje kredite u BiH i zato se ona ne uklapa u koncept tri najznačajnija otkrića u istoriji ljudskog roda, iako je i ona nominalno centralna banka.
Osnovni smisao postojanja centralne banke je da daje kredite državi koja ju je osnovala i pravnim licima i bankama koje su registrovane i imaju sjedište u istoj državi kao i centralna banka.
Sa aspekta monetarne politike država Bosna i Hercegovina je odlučila da ne baštini jednu od tri osnovne tekovine razvoja ljudske civilizacije.
Bife.ba
