Stopa rasta potrošačkih cijena, kojom se mjeri inflacija, se u ogromnoj većini zemalja, uzima za jedan od ciljeva ekonomske politike.
Kreatori ekonomske politike nastoje da realizovana inflacije ne odstupa značajno od planirane ili targetirane vrijednosti inflacije, kao i da planirana inflacija bude što niže postavljena.
Većina vlada želi da zaštiti životni standard svojih građana, a svaka centralna banka da sačuva kupovnu moć novca koji emituje – međutim postoje i izuzeci.
Zemlje u razvoju u prosjeku najčešće planiraju nešto višu inflaciju od razvijenih zemalja pošto su inflaciona žarišta u privredama koje se dinamično razvijaju uvijek veće i brojnija nego u zrelim ekonomijama.
U eurozoni target(cilj) je prosječna inflacija od 2% godišnje, a u Turskoj 5%.
I jedna i druga zemlja su tokom 2021. značajno prebacile target, a s tim da je inflaciona dinamika u Turskoj neuporedivo jača.
Za godinu dana, novembar 2021. u odnosu na novembar 2020. cijene potrošnih roba su u Turskoj porasle za 21,3%, a u eurozoni za 4,9%.
Za godinu dana kupovna moć turskog novca, lire, je u Turskoj opala za 17,5% (100/121,3-1), a u eurozoni za svega 4,67% (100/104,9-1).
Stopa inflacije (u %)
Izvor: Eurostat.
Većina zemlja je u 2021.god. prošle kroz period rastuće inflacije, ali karakteristika turske ekonomije je da ona godinama funkcioniše u uslovima izuzetno visoke, a vrlo često i dvocifrene inflacije.
U odnosu na decembar 2018.god. u jedanaestom mjesecu 2021. cijene potrošnih dobara su u eurozoni više za samo 2,5%, a u Turskoj za 54%.
Za samo jedan mjesec, u novembru 2021. god. cijene su u Turskoj porasle za 3,5%.
Pošto se visoka inflacija u savremenoj ekonomskoj teoriji i praksi smatra lošom pojavom, a dvocifrena i nekom vrstom ekonomske jeretičke priče, da li ovakva cjenovna dinamika predstavlja trijumf evropske ekonomske misli, nad turskom shvatanjem ekonomije?
Može se postaviti i pitanje šta je uzrok ovako visoke inflacije i zašto Vlada Republike Turske i Centralna banka Turske tolerišu ovako visoku inflaciju?
Moguće je i zapitati se da li je visoka inflacije sama po sebi i uvjek negativna pojava i da li ona može imati i pozitivnu stranu i šta je njen glavni uzrok u Turskoj?
Objave koje sljede će pokušati dati odgovor na neka od postavljenih pitanja.
