Monetarna politika koju vodi Centralna banka Turske (CBT) je godinama bila zasnovana na jednom vrlo jednostavnom i opštepoznatom pravilu, koje primjenjuju mnoge svjetske banke.
Ako inflacija pada CBT smanjuje referentnu kamatnu stopu, kako bi pojeftinila kredite i povećala tražnju za robama i uslugama bez opasnosti po rast inflacije.
Kada inflacija raste CBT povećavajući referentnu kamatnu stopu poskupljuje kredite i obara tražnju za njima, te na taj način smanjuje ukupnu tražnju za robama i uslugama i tako hladi ekonomiju i obara inflaciju.
Sve do septembra 2021.god.monetarna politika CBT je funkcionisala po opisanom obrascu opštepoznate, konvencionalne i ortodoksne monetarne politike.
Od septembra ova vrsta pravovjerne monetarne politike se mjenja i nastupa kriza pravoslavlja u monetarnoj politici CBT (zeleni kvadrat na grafikonu).
Izvršna vlast u Turskoj ne dozvoljava više centralnoj banci da inflaciju obuzdava rastom kamatnih stopa, iako od septembra inflacija ubrzava i prelazi 20% godišnje.
Referentna kamatna stopa i inflacija u Turskoj (u %)
(2018 – 2021)
Izvor: CBT.
Iako je u novembru mjesečna inflacija 3,5% u decembru CBT četvrti put za redom smanjuje kamatnu stopu.
Umjesto da rast inflacije prati rast referentne kamatne stope, dešava se obratno – na rast inflacije CBT reaguje obaranjem kamatne stope.
Od mart 2021.inflacija je na godišnjem nivou porasla za 5 procentnih poena, a za isto toliko je smanjena referentna kamatna stopa (sa 19% na 14%).
Ovo je jedinstven slučaj u istoriji monetarne politike da se na rast inflacije odgovara samanjenjem kamatne stope.
Sa aspekta elementarne ekonomske logike i načina funkcionisanja ekonomskog sistema ovo djeluje kao dolijevanje ulja na vatru.
Turska ekonomija u 2021. ostvaruje visoke stope realnog rasta i za sada se ovaj monetarni eksperiment ne može a priori i kategorično negirati i odbaciti.
