Opšti je stav da su zemlje u kojima caruje valuta euro u pogledu kontrole inflacije i zaštite životnog standarda superiorne u odnosu na apsolutno sve balkanske zemlje, a ovaj tekst će pokazati da to možda i nije baš tako.
U prvoj decenije 21. vjeka ekonomska politika Srbije, u poređenju sa ekonomskom politikom Austrije, kao da uopšte ne mari za inflaciju.
Srpska inflacija ne samo da je viša od austrijske, već su Beograd i cijela Srbija stalno izloženi dvocifrenim udarima inflacije.
U junu 2008. srpska domaćinstva su u prodavnicama, supermarketima, dragstorima i tržnim centrima kupovali robu i plaćali usluge po cijenama koje su bile za 14% više od cijena godinu dana ranije.
Istovremeno, Austrijanci su u tom istom periodu te iste robe i usluge plaćali samo za 4% skuplje.
Da su državljani Srbije tada imali informaciju o razlici u inflaciji, malo ko tada ne bi poželio da se teleportuje tj. preseli iz Srbije u Austruju u sekundi.
Samo za trenutak, neposredno nakon kraha svjetske ekonomije u 2009. godini, srpske cijene su se ohladile, ali i tada su više od austrijskih.
I početkom druge dekade 21. vjeka inflacija u Srbiji je iznad inflacije u Austriji, inflacija u Srbiji je dvocifrena i vrlo promjenljiva i u rjetkim slučajevima se primiče inflaciji u Austriji.
Prelom u srpskom stavu prema inflaciji započinje negdje od polovine 2013. godine kada rast cijena u jednom gradu na Dunavu (Beč) počinje ličiti na rast cijene u drugome gradu na Dunavu (Beograd).
Godišnja stopa inflacije
(januar 2007 – mart 2022)
Izvor: Narodna banka Srbije i Eurostat.
U zlatnom dobu srpskog upravljanja inflacijom, od oktobra 2013. pa sve do jula 2021, životni standard u Srbiji se pod uticajem inflacije mjenja koliko i životni standard u Austriji.
U prosjeku u ovome periodu jedna grupa Slovena ima približno istu inflaciju kao jedna grupa Germana, po čemu se može zaključitu da su prvi napredovali i da su mnogo toga naučili od drugih?
Od avgusta 2021. godine ponovo se povećava razlika u rastu cijena, na štetu Srbije očekivano, jer je srpsko tržište mnogo manje od tržište eurozone i Evropske unije.
Na malim tržištima postoji mnogo monopola i oligopola ili nekolicine preduzeća koja diktiraju cijenu i doprinose njihovom rastu.
Tržište EU je mnogo razvijenije, počiva na mnogo većoj konkurenciji, a konkurencija među preduzećima za naklonost kupaca, ne dozvoljava pretjeran rast cijena.
Zato brži rast inflacije u Srbiji u drugoj polovini 2021. godine i početkom 2022. ne treba dovoditi u vezu sa novim ciklusom kvarenja srpske ekonomske politike ili početkom novog srpskog nemara prema inflaciji.
Na novo razmimoilaženje u rastu cijena između Srbije i Austrije uticale su objektivne okolnosti na koje Srbija kao mala ekonomija i privreda koja mnogo toga mora uvoziti, nije mogla uticati.
Srbija ne može uticati na uvozne cijene, a njeno izuzetno usko i plitko tržište, ne može apsorbovati rast svjetskih cijena.
Austrija, kao članica ekonomske unije od 450 miliona stanovnika, može djelimično ublažiti jedan dio rasta uvoznih cijena energenata i ostalih sirovina.
U martu 2022. inflacija u Srbiji je 9,1%, a u Austriji 6,7%.
Objektivno, inflacija u Srbiji izuzetno je visoka, ali ipak, ovi podaci o inflaciji, ako se uporede sa zemljom koja je uzor kvalitetne ekonomske politike, predstavljaju uspjeh, a ne neuspjeh srpske ekonomske politike.
Na pitanje da li je Srbija ipak mogla tokom 2021. dodatno sniziti inflaciju daćemo odgovor odmah u sljedećem tekstu (12.maj).
