Prošle godine, u ovo doba, svi vodeći ekonomisti u Evropi i SAD su tvrdili da je inflacija prolazna i da je nastala kao posljedica; uskih grla u proizvodnji, prekida u isporuci roba zbog epidemioloških restrikcija, nedostatka poluprovodnika, poremećaja u trgovačkoj logistici i zbog mnogo čega drugog.
I stavovi američke centralne banke (FED) i Evropske centralne banke (ECB) bili su da je inflacija prolaznog karaktera i da se njen glavni i jedini uzrok nalazi na strani nedovoljne ponude roba.
U prvoj polovini prošle godine niko zvanično, ni FED ni ECB, inflaciju koja se polako počela pomaljati na horizontu nije dovodio u vezu sa hiljadama milijardi odštampanih dolara i eura od početka pandemije.
Rat u Ukrajini i obostrane, teške i višestruke sankcije koje su EU i Rusija uvele jedna drugoj, opet je prikrio suštinu uzroka inflacije i postavio rusko-ukrajinski rat za žrtvenog jarca inflacije.
Rahmetli Fridman, čuveni američki ekonomista, proživio je čitav svoj životni i stručni vjek dokazujući i tvrdeći da je inflacija “uvijek i svuda monetarni fenomen”, to jest da ona nastaje kada suviše mnogo novca “ganja” suviše malo roba i usluga.
Ali zanimljivo, njega prošle godine niko od FED-ovih službenika nije pominjao, a ni danas ni FED ni ECB ne žele glasno i jasno priznati da su one kreirale inflaciju štampanjem ogromne količine dolara (vidjeti grafikon) i eura, nakon početka pandemije.
Inflacija u SAD u zavisnosti od količine odštampanih dolara
(SAD, januar 2021 – mart 2022)
Izvor: FED.
Cijenama je trebalo vremena da uspostave vezu sa povećanjem količine novca, i čim je novac, nakon pobijede nad koronom, počeo da se troši na kupovinu roba i usluga, kao i prije korone, inflacija je počela dizati glavu.
Veza između inflacije i odštampanih dolara (aktiva FED-a) od januara prošle godine pa do marta ove godine skoro je svršena.
Porast aktive FED-a za 1.000 milijardi dolara je u ovome vremenu povećavao inflaciju (indeks inflacije) za oko 16 indeksnih poena.
Fridman je imao pravo kada je rekao da je inflacija uvijek i svuda monetarni fenomen.
FED i ECB sada govore da su prošle godine kada su ukazivali na prolazni karakter inflacije pogrješili, ali još uvijek ne traže isključivog i primarnog krivaca za visoku stopu inflacije u pretjeranom štampanju dolara i eura tj. u sebi.
Glavni zaključak, o vezi između štampanja novca i inflacije, do kojih je Milton Fridman došao prije oko 60 godina, a što ga je ustoličilo za apostola američke monetarne ekonomije, namjerno je ignorisan od strane FED-a i ECB, iako je ovaj zaključak na logičkom nivou jasan svakom ko logično misli.
Uzroci inflacije u SAD, Evropskoj uniji, Balkanu i šire su očigledno pretjerivanje FED-a i ECB-a u štampanju novca.
