Ekonomisti iz Zapadne Evrope su zadnjih 30 godina poručivali svim centralnim bankama iz Istočne i Južne Evrope da ne kreditiraju svoju državu i svoje banke.
Taj posao je po njihovom mišljenju trebalo prepustiti Međunarodnom monetarnom fondu (MMF) i stranim bankama i u njega se ne trebaju mješati centralne banke bivših evropskih komunističkih i socijalističkih zemalja.
I MMF i Evropska centralna banka (ECB) podržavaju ovakav stav, pa je tako indirektno i implicitno zabrana kreditiranja države i banaka od strane nacionalnih centralnih banaka postala zvanična doktrina ekonomista Zapadne Evrope, MMF-a i ECB-a u odnosu nekada crveni jug i istok Evrope.
Međutim, počevši od 2008.godine savjetodavaci nisu na svom primjeru pokazali da su njihovi savjeti iskreni i nedvosmisleni.
U zadnjih 14 godine Eurosistem (ECB i centralne banke u zemljama čija je euro valuta) je četiri puta pribjegao ogromnom kreditiranju država i pravnih lica iz zone eura.
Prvi put se to desilo krajem septembra 2008. kada se svjetski finansijski sistem zaljuljao zbog bankrota američke investicione banke Lehman Brothers (zeleni krug).
Drugi put Eurosistem dodaje gas 2011. (crni krug).
Aktiva Eurosistema
januar 1999. – maj 2022.
(u hiljadama milijardi eura)
Izvor: Evropska centralna banaka.
Početkom 2015. zoni eura prjeti raspad zbog dužničke krize u pojedinim zemljama i to je razlog za početak novog ciklusa štampanja novca i kreditiranja država i banaka (crveni krug).
Za 5 godina 2015 – 2019. imovina Eurosistema je uvećana za 2,7 puta.
Četvrta, i nadajmo se zadnja, faza kreditiranja pretežno država i banaka u kojima je euro zakonsko sredstvo plaćanja, započinje u martu 2020. nakon izbijanja pandemije korone (žuti krug).
Od marta 2020. do maja 2022. Eurosistem je dodatno povećao svoj bilans za oko 4 hiljade milijardi eura.
Uporedo sa, svima osim sebi, davanjem savjeta „ne štampajte pare“ Eurosistem je sa 1,5 hiljada milijardi eura (septembar 2008) skočio na 8,8 hiljada milijardi eura (maj 2022), što priznaćete nije mala razlika (7.3 hiljade milijardi eura, ili rast od skoro 6 puta).
Ova razlika se ne odnosi potpuno na štampanje novca radi kreditiranja državnih budžeta i banaka u zoni eura, ali najveći dio ovoga iznosa je upravo tako nastao.
U septembru 2008. javni dug u odnosu na BDP država iz zone eura bio je 67%, a na kraju 2021. taj dug je 96% BDP.
Možda bi uvjek kada vam neko daje besplatan ekonomski savjet trebalo prvo gledati šta on radi, a tek onda slušati šta govori?
Crna Gora, Srbija, Makedonija, Bosna i Hercegovina i Albanija, naravno nisu zemlje kojima je upućen bilo kakav ekonomski savjet, pogotovo ne savjet gore opisane vrste.
