Inflacija u Bosni i inostranstvu – Poput papagaja

Preko fiksnog deviznog kursa (1 EUR = 1,95583 KM) Bosna uvozi inflaciju iz svih zemalja sa kojima trguje.

To je informacija koju ogromna većina bosanskih ekonomista već mjesecima, poput papagaja, upućuju bosanskoj javnosti preko medija, vjerovatno sa ciljem da “naučno” objasni da niko u Bosni na inflaciju, koja je postala dvocifrena, ne može uticati, te da zato niko za visinu inflaciju u Bosni nije ni odgovoran.

Ova informacija ima jednu “malu” manu, jer je u suprotnosti sa elementarnim činjenicama koje su opštepoznate.

Nove – više cijene u zemljama iz kojih Bosna uvozi se pretvaraju u konvertibilne marke jednostavnim množenjem tih cijena sa deviznim kursem konvertibilne marke.

Pored Hrvatske i Srbije,  Bosna najviše uvozi iz zemalja u kojima je euro zakonsko sredstvo plaćanja, što bi , pošto je devizni kurs KM u odnosu na euro fiksan, trebalo inflaciju u BiH približiti inflaciji u eurozoni.

Zato je jedna od predpostavljenih prednosti valutnog odbora (koji podrazumjeva fiksni devizni kurs i emisiju novca samo uz devizno pokriće) trebala biti isti, ili približno isti, nivo inflacije, u BiH i eurozoni.

Višegodišnje odstupanje bosanske inflacije od one u eurozoni, koje je pojačano tokom posljednje godine, obara ovu pretpostavku.

Inflacija u BiH u zadnjih pola godine  nije na nivou one u zoni eura (vidjeti grafikon), iako je devizni kurs EURKM fiksan i iako je euro rezervna valuta u BiH.

Razlog ovoj pojavi bi mogla biti depresijacija, tj. slabljenje eura, u odnosu na valute ostalih zemalja iz kojih BiH uvozi što bi usljed slabljenja KM u odnosu na te valute trebalo dati novi impuls inflaciji u BiH i samim tim viši nivo inflacije u posljednjih godinu dana u BiH u odnosu na eurozonu.

Međutim, u zadnjih godinu dana KM nije oslabio u odnosu na srbijanski dinar i hrvatsku kunu, pa iz tih država nije bilo moguće uvesti inflaciju u BiH na opisani način.

Inflacija u BiH i eurozoni

(april 2021 – april 2022)

Izvor: Eurostata i BHAS.

Od kraja prošle godine inflacija u BiH je stalno veća ne samo od inflacije u eurozoni, već i od inflacije u Srbiji i Hrvatskoj a bosanski ekonomisti stalno ponavljaju da BiH uvozi inflaciju iz okruženja.

U aprilu inflacija u Hrvatskoj i Srbiji je 9,6%, u eurozoni 7,4% (EU 8,8%), a u BiH 13,2% pa je očigledno da ovakav stav uopšte nije tačan, jer on ne objašnjava razliku u bosanskoj inflaciji i inflaciji u zemljama iz kojih Bosna uvozi proizvode i usluge.

Razlika  u bosanskoj i inflaciji u u eurozoni je skoro 6 procentnih poena (13,2% – 7,4%, april 2022) i prostora za smanjenje inflacije ima i previše.

Bosanska izvršna vlast (državna, entitetske i kantonalne vlade) ima obavezu, sredstva i instrumente da inflaciju približi stopi inflacije u okruženju.

Ukoliko ona to ne učine onda će odgovorni za veliku razliku u inflaciju između BiH i njenog okruženja svima biti poznati .