Na Balkanu, a i na mnogim drugim mjestima, davno je pokazano i dokazano da su mjerila centra države i državne periferije potpuno drugačija.
To se vidi i u novogradnji, na primjeru cijene novih stanova u glavnim gradovima ili stonim gradovima siromašnih balkanskih država, entiteta i regija.
Kao po nekom nepisanom pravilu cijene novog stana u Banjaluci je već godinama u prosjeku značajno viša od cijene novog stana bilo gdje drugdje u Srpskoj.
U prosjeku ova razlika je tokom zadnjih 6 godina bila 40%, u korist stonog grada.
Odstupanje cijene novih stanova u Banjaluci u odnosu na prosjek za Srpsku
Izvor: RZSRS. Crvena linija predstavlja prosječno odstupanje cijena novih stanova u Banjaluci u odnosu na Srpsku.
Ta razlika bi bila i veće ako bi se iz prosjeka za Srpsku isključila Banjaluka.
Na veličinu te razlika sigurno utiče i cijena građevinskog zemljišta u Banjaluci koja je veća nego u ostalim djelovima Srpske i do 70%.
Međutim sa obzirom na relativno nisko učešće troškova građevinskog zemljišta u cijeni novog stana razlika u cijeni zemljišta u centru i periferiji može na razliku u cijeni novog stana uticati za maksimalno 10 procentnih poena pa i dalje ostaje razlika od oko 30%.
Na Balkanu, ali ne i u recimo Njemačkoj, stoni gradovi uvijek imaju bolju infrastrukturu svih vrsta od periferije pa zato i privlače mnogo veći broj stanovnika i naprosto usisavaju ljude.
Banjaluka je centra Srpske, i više ničeg drugog, i u njoj živi 14% stanovništva Srpske (2013).
Iako nije njemački stoni grad Frankfurt na Majni je finansijski centar i Evrope i Njemačke, ali u njemu živi samo 0,9% stanovništva Njemačke (2019).
Ako je srpski cilj njemački model društveno-ekonomskog razvoja onda se taj cilj, da bi se povećao životni standard u Srpskoj, može realizovati samo budućim mnogo bržim razvojem periferije u odnosu na centar?
U tom slučaju, između ostaloga, i investitori sa periferije bi mogli dodatno zaraditi, a stanovnici Banjaluke bi kupovali jeftinije stanove.
Pored toga počeo bi se mjenjati i raspored stanovništva u Srpskoj.
Preko razlike u cijeni stana centar-periferija došli smo do poželjnog modela društveno-ekonomskog sistema, čija je suština ravnomjeran i izbalansiran privredni razvoj.
