Svi znamo da su retka fizička lica koja nikada nisu uzimala kredit u banci, ali zašto onda ekonomska nauka tvrdi da stanovnici svakog društva najčešće imaju novčane viškove (suficit)?
Sva fizička lica se u ekonomskom sistemu tretiraju kao jedna društvena grupa ili sektor.
Taj sektor se označava kao sektor stanovništva i on postoji i u Austriji i u Bosni i u svim zemljama sveta.
Kada se tvrdi da je stanovništvo suficitan sektor, takav zaključak se izvodi na osnovu upoređivanja novca koji stanovništvo drži kod banaka i obaveza koje stanovništvo ima prema bankama po osnovu uzetih kredita.
Sektor stanovništa u svim zemljama ima više depozita kod banaka nego što tim istima bankama duguje i zato je on suficitan sektor , ili sektor koji ima višak likvidnosti u poslovanju sa bankama.
Međutim, do tog viška likvidnosti Austrija i Bosna su došle na različite načine (videti grafikon).
Stanovnici Austrije stalno imaju višak depozita u iznosu od između 60% i 50% u odnosu na kredite koje su uzeli kod banaka, a krajem oktobra taj višak je oko 50%.
Do 2011. godine stanovnici BiH nemaju viškove likvidnosti (suficit) u poslovanju sa bankama već manjkove (deficit).
Počevši od 2011.godine sektor stanovništva u BiH je iz godine u godinu u proseku sve bogatiji.
Da nije bilo rata u Ukrajini i povlačenja depozita iz banaka u februaru i martu 2022. stanovnici u BiH bi isto kao i austrijski stanovnici imali za oko 50% veće depozite u bankama u odnosu na kredite koji su podigli kod banaka.
Odnos depozita stanovništva i kredita koje su banke dale stanovništvu
(januar 2015 – oktobar 2022)
Izvor: CBBiH i Eurostat.
Analiza rasta likvidnosti sektora stanovništva u BiH otkriva da je u zadnjih 12 godina došlo do naglog bogaćenja sektora stanovništva.
Ta pojava se u ekonomskoj nauci označava kao prvobitna akumulacija kapitala?
Prvobitna ili početna akumulacija kapitala nije ništa drugo nego, ogromno bogaćenje u kratkom vremenskom periodu.
Prva faza u razvoju svakog kapitalističkog društva je uvek prvobitna akumulacija kapitala.
To što pojedina fizička lica u Bosni uzimaju kredit da bi registrovala auto ne protivreči zaključku da je Bosna prošla kroz period prvobitne akumulacije kapitala, jer pored bogatih moraju postojati i siromašni.
Prvobitna akumulacija kapitala je u Bosni zapravo započela 1992.godine, sa početkom rata, njen katalizator je bila privatizacija državne imovine (počela 1999. godine) a iz bankarskih statistika ona postaje očigledna tek od 2011. godine, nakon završetka svetske ekonomske krize.
Pošto je odnos depozita i kredita stanovništva u Austriji vrlo stabilan zaključak da je u Austriji davno završen proces početne akumulacije kapitala je logičan.
Stabilni ekonomski odnosi u Austriji i ubrzana prvobitna akumulacija kapitala u Bosni su jedan od razloga iseljavanja stanovnika iz BiH u Austriju?
Ako se ovaj negativan migracioni proces želi preokreniti onda najveći dio akumuliranog kapitala mora biti investiran u Bosni.
