Evropska unija je sa izuzetkom Mađarske i uz povremeno i privremeno, djelimično i nedosljedno, iskakanje Hrvatske (preciznije njenog predsjednika države) postigla jedinstvo u svom stavu prema ratu između Ukrajine i Rusije i odabrala stranu na kojoj se nalaze i Sjedinjene Američke Države.
Razlika između EU i SAD je u tome što se one nalaze na različitim kontinentima, koje djeli Atlanski okean.
Različita geografska pozicije diktira drugačije trgovinske odnose i u evropskim trgovačkim vezama Rusija je bila na prvom mjestu, što ne vrijedi za SAD.
Geografiju čini ne samo ono što je iznad, već i ono što je ispod, zemlje, a i tu postoji velika razlika između EU i SAD pošto su njeni prirodni resursi neuporedivo manji od američkih.
EU se “odrekla” Rusije i za to je platila i plaća ekonomsku cijenu i mnoge na evropskoj društvenoj ljestvici, nisko položene grupe ljudi, izuzetno su nezadovoljne takvom politikom unije, koja je iz ekonomske, naprasno prerasla u političku, ali još uvijek nije vojna.
Na osnovu medijske obrade događaja u EU da se konstatovati da u EU sve ključa i da visoka društvena temperatura mora pokvariti ekonomiju EU ili barem osušiti neke njene grane.
Na osnovu ukupnih (agregatnih)podataka O ekonomskom raspoloženju (eng. economic sentiment) u EU, takvoj konstataciji nedostaje dovoljno ubjedljivih dokaza, pošto ekonomsko raspoloženje u EU još uvijek nije značajno palo.
Vrijednost ekonomskog raspoloženja ispod brojke od 100 predstavlja pesimizam, a iznad 100 optimizam.
U anketi Vijeća Evrope svoje odgovore su dali industrija, uslužni sektor, potrošači, građevinci i maloprodaja i nakon što su ti odgovori obrađeni i kreirani pokazatelji samopouzdanja ili povjerenja oni su ponderisani i sumirani i u decembru 2022. godine zaključak jednog optimiste (ne nužno i cinika) bi mogao biti – moglo je biti i gore.
Pokazatelj ekonomskog raspoloženja u Evropskoj uniji
(jnauar 1985 – decembar 2022)
Izvor: Vijeće Evrope.
EU je imala napade ekstremnog pesimizma tri puta za posljednjih 38 godina (1985 – 2022), sa prvim napadom u 1993. godini, drugim koji se odvijao 2009. i onim dobro nam poznatim iz 2020. kad je pandemija zatvarala ljude, a oni zaključavali fabrike.
U sva tri slučaja krajnjeg pesimizma ekonomsko raspoloženje numerički određeno je uzimalo vrijednost oko 70, ili ispod 70, a takav događaj ne krasi kraj 2022. godine.
Od početka ukrajinsko-ruskog rata (kraj februara 2022) raspoloženje pada, na njega utiče inflacija, dostiže minimum u desetom mjesecu, nakon čega pokazuje, još uvijek nedovoljno ubjedljive, znakove oporavka.
Numerički pokazatelj raspoloženja na kraju 2022. brojka je od 94, što je za 6% (94/100-1) manje od stanje pune ravnodušnosti, pa se postavlja pitanje ne bi li Evropljani trebali konstatovati: “Dobro smo prošli.”
EU je unija potpuno različitih zemalja i podaci o ekonomskom raspoloženju variraju ne samo u opštepoznatom smjeru sjever – jug, već i u smjeru istok-zapad.
Predstavljeni podaci su prosjek ekonomskog raspoloženja za EU, a u svakom prosjeku se gube ekstremi – najviši i najniži – i to je prvi razlog zbog kojih treba biti oprezno pri prihvatanju zaključak “moglo je biti gore”.
Anketa na osnovu kojih se formira pokazatelj ekonomskog raspoloženja ne obuhvata javni sektor, koji bi mogao dati i odgovor na pitanje šta misli država o svome javnom dugu i to je drugi razlog zbog kojeg treba biti uzdržani optimista u pogledu tumačenja ovih podataka.
Treći, ali ne i zadnji razlog za suzdržanost, je činjenica da u anketi za određivanje ekonomskog raspoloženja učestvuju četiri privredne djelatnosti (industrija, uslužni sektor, građevinarstvo i maloprodaja) i samo jedna društvena grupa (potrošači) čijim odgovorima je dat relativni značaj od samo 20%, a ova grupa ispoljava ubjedljivo najveći pesimizam.
Ako EU postoji zbog čovjeka, a ljudi su potrošači, onda bi raspoloženje potrošača trebalo određivati najveći dio ekonomskog raspoloženja u EU?
