U jednom od prethodnih tekstova obradili smo odnos cijena stanova u centru i na periferiji i na osnovu toga dali prjedloge u vezi poželjnog, tj. izbalansiranog, privrednog razvoja u Republici Srpskoj.
U ovom tekstu idemo malo dalje i drugačije i povezujemo, što će nekom možda izgledati čudnovato, razvoj demokratije u Republici Srpskoj i tržište nekretnina.
U Banjaluci je sve u vezi novih stanova skuplje nego u ostatku Republike Srpske za u prosjeku 50%.
U ovom gradu su sjedišta mnogih, za bosanske prilike, velikih firmi koje u prosjeku isplaćuju plate veće od republičkog prosjeka, što utiče na visok nivo efektivne tražnje za stanovima.
U ovom gradu su i sve glavne republičke institucije čiji uposlenici kreiraju dodatnu tražnju za stambenim jedinicama.
Cijena novih stanova i njegove komponente u Republici Srpskoj i Banjaluci u KM
(četvrti kvartal 2022)
Izvor: RZzSRS.
U Banjaluci su i državni i privatni univerziteti, a studenti, sa strane, moraju negdje stanovati.
U Banjaluci su parlament, vlada, vrhovni i ustavni sud, kao i republičko tužilaštvo.
Od ustavnog suda do parlamenta se pješke stigne za manje od 5 minuta.
Od parlamenta do vlade opet na dvije noge ne treba duže 10 minuta, a približno toliko treba i do vrhovnog suda i tužilaštva.
U bukvalnom prevodu demokratija je vladavina naroda – tako je bilo u nekim antičkim gradovima (polisima).
U slobodnom i očiglednom prevodu demokratija je vladavina birokrata i političara.
U parlamentu i vladi sjede političari i birokrate.
Parlament je zakonodavna, a vlada izvršna vlast.
U ustavnom i vrhovnom sudu sjede i odlučuju sudije, a u tužilaštvu stoluju tužioci.
Vlast koju obavljaju sudovi i tužilaštva se naziva sudska vlast.
Uslov za razvoj demokratije je striktna podijela vlasti na sudsku, zakonodavnu i izvršnu, kao i međusobna kontrola vlasti.
Parlament bi trebalo da kontroliše i nadzire vladu, a sudska vlast bi trebala da vrši nadzor na zakonodavnom i izvršnom vlašću, pri čemu ni ona sama ne bi trebala ostati van kontrole.
Uslov za dobro obavljanje bilo koje vlasti je nezavisnost.
Ako se sve tri vlasti Republike Srpske nalaze na manje od 30 minuta umjerenog hoda jednog prosječnog pješaka da li ove tri vlasti mogu ostvariti dovoljan stepen nezavisnosti i stručnog integriteta u obavljanju svojih poslova, neophodnih za razvoj demokratije?
Krajnji cilj demokratije je vladavina prava, tj. institucija koje donose odluke na osnovu propisa.
Banjaluka nije jedini grad u Republici Srpskoj i uvek se sjedište jedne vlasti, ako se želi razvijati demokratsko društvo, može prenijeti u neki drugi grad.
Ako se tako postupi onda će se postepeno smanjivati razlike između tržišta nekretnina u centru i periferije, pa će centar početi ličiti na periferiju, a periferija na centar, a pravo će mnogo više vladati nego što je to slučaj sada.