Posljednja etapa rasta aktive Evropske centralne banke (ECB), ili popularno rečeno štampanja novca, započela je u martu 2020. sa dolaskom pandemije.
Aktiva ECB nije rasla samo u godinama pandemije, u 2020. i 2021, već i tokom 2022.
U pandemiji rast aktive ECB i štampanje novca pravdan je potrebom pomoći ekonomijama i državama zbog zatvaranja fabrika, tržnih centara i opštih nacionalnih i međunarodnih restrikcija.
Rast aktive ECB i nastavak štampanja novca u 2022.godini motivisan je rastom nesigurnosti vezanim za sukob u Evropi, ali i inercijom u monetarnoj politici ECB.
U novembru 2022. (crveni krug) aktiva ECB i samim tim količina novca u opticaju dostigla je maksimalnu vrijednost u istoriji ECB, 8,82 hiljade milijardi EUR.
U odnosu na mart 2020. kad je počela pandemija (plavi krug) aktiva ECB je uvećana za 80%.
Aktiva Evropske centralne banke, u hiljadama milijardi EUR
(januar 2005 – januar 2023)
Izvor: CBBiH.
U stručnim krugovima se ogromno štampanje novca naziva nekonvencionalna monetarna politika.
U stručnim krugovima se prestanak štampanja novca naziva normalizacija monetarne politike, ali to ne znači da je štampanje novca bila nenormalna monetarna politika.
Efekti smanjenja štampanja novca i rasta kamatne stope ECB (sa 0% na 3%) su već vidljivi na kretanju inflacije u zoni evra koja više nije dvocifrena.
Ako je za tri godine (decembar 2019 – novembar 2022) naštampano 80% novca više ili 4 hiljade milijardi EUR to se sigurno odrazilo na životni standard građana eurozone?
Na žalost ovaj logičan zaključak uopšte nije ispravan zaključak.
Realni dohodak po glavi stanovnika u eurozoni je od kraja 2019. do kraja 2021. smanjen za 2% i do kraja 2022. per capita dohodak bi samo za nijansu moga prevazići nivo iz 2019.
Dakle, nakon tri godine štampanja novca bogatstvo prosječnog stanovnika u eurozoni je ostalo skoro isto.
Poslije “nenormalne” monetarne politike eurozona se počela vraćati u “normalnu” monetarnu politiku, ali sa istim prosječnim realnim dohotkom po glavi stanovnika, i sa ratom u Evropi.
Štampanje novca nije čarobni štapić ekonomske politike.
