U ovome i nekoliko narednih tekstova objasnićemo kako Republika Srpska može izmiriti obaveze koje dospjevaju krajem juna ove godine i zašto Republika Srpska ne bi trebala bankrotirati.
Prije pet godina Srpska je emitivala obveznice na Bečkoj berzi.
Ta emisija, ukupne vrijednosti 168 miliona EUR dospjeva na naplatu odjednom, 28.juna ove godine, dakle za 3 nedjelje.
Stare obaveze Republika Srpska će morati izmiriti novim obavezama (pozajmljivanjem novca).
Pojedini mediji u Srpskoj, kao i pojedine javne ličnosti, prave dramu oko otplate ovoga djela duga Srpske, kao da žele da Srpska bankrotira.
To se ne bi trebalo desiti, ako Ministarstvo finansija Republike Srpske (MFRS) bude znalo iskoristiti novčana sredstva koja su joj na dohvatu ruke.
Banke u ovome bosanskom entitetu kontroliše i nadzire Agencija za bankarstvo Republike Srpske (ABRS).
Ova ustanova izdaje bankama dozvole do rad, a banke su dužne da rade po propisima koje donese ABRS i koje donose Narodna skupština Republike Srpske, na prjedlog ABRS ili MFRS.
Resorno ministarstvo ABRS je ministarstvo finansija, a ono, između ostaloga, upravlja javnim dugom Srpske.
Banke pored poslova sa fizičkim i pravnim licima iz Bosne (rezidenti – stanovnici), posluju i sa inostranstvom, tj. sa pravnim i fizičkim licima koji nisu rezidenti Bosne (nerezidenti).
Banke imaju potraživanja prema, ili od, inostranstva, ali isto tako imaju i obaveze prema inostranstvu.
Ova potraživanja i ove obaveze se u bilansima banaka izražavaju u konvertibilnim markama, ali ona su zapravo u stranoj valuti (eurima pretežno).
Na kraju aprila 2023. banke koje imaju sjedište u Srpskoj dugovale su inostranstvu-nerezidentima 250 miliona KM (isprekidana crvena linija).
Na kraju aprila 2023. banke koje imaju sjedište u Srpskoj potraživale su od inostranstva-nerezidenata 963 miliona KM (plava linija).
Banke sa sjedištem u Republici Srpskoj, potraživanja i obaveze prema inostranstvu (u milionima KM)
(januar 2022 – april 2023)
Izvor: CBBiH (Konsolidovani bilans banaka u Republici Srpskoj).
Razlika između potraživanja i obaveza prema inostranstvu je pozitivna (zeleni stupci) i na kraju aprila je 713 miliona KM.
Kako ubjediti banke da jedan dio ovih neto potraživanja u iznosu od 713 miliona KM konvertuju iz deviza u domaću valutu (KM) i da ih potom pozajme Republici Srpskoj vrlo je lak zadatak koji zajednički mogu rješiti ABRS i MFRS.
Bitno je da ABRS i MFRS shvate da se novac nalazi u bankama kojima oni određuju način rada i uslove poslovanja.
Banke se ne trebaju plašiti da će ostati bez deviza, jer devize uvijek mogu kupiti od bosanske centralne banke.
Ovaj tekst posvećen je velikoj deviznoj likvidnosti banaka sa sjedištem u Republici Srpskoj, a sljedeći tekst u vezi javnog duga Srpske će analizirati nivo likvidnosti banaka u domaćoj valuti (KM).
