Internacionalizacija javnog duga Republike Srpske je započeta u Beču (emitovan dug od 168 miliona EUR), nastavljena u Londonu (emitovan dug od 300 miliona EUR), a u kojem mjestu će biti sljedeća internacionalna emisija javnog duga informacije ne postoje.
U budžetu za 2023.godinu predviđeno je da se Srpska zaduži na stranom tržištu za 780 miliona KM.
Ako je Vlada Srpske dosljedna i ima namjeru da provodi planirani budžet njoj na poziciji stranog finansiranja nedostaje mnogo novca.
Ranije smo pisali da je od ovakvog načina finansiranja odstupljeno, i da je izgleda Srpska digla ruke od zaduženja na stranom tržištu?
Bruto domaći proizvod Srbije, 60 milijardi evra, je dva i po puta veći od BDP Bosne i Hercegovine (2022. godina).
Srpski bankarski sektor je takođe za približno toliko veći od bankarskog sektora u Bosni i Hercegovini.
Devizne rezerve Srbije su u junu 2023.godine 23 milijarde evra, skoro tačno tri puta veće od deviznih rezervi Bosne i Hercegovine.
Devizne rezerve Narodne banke Srbije , u miljardama EUR
(2005 – drugi kvartal 2023)
Izvor: NBS.
Razmišlja li Republika Srpska o emisiji javnog duga (trezorski zapisi i obveznice) na Beogradskoj berzi, jer je i ovo za Srpsku strano tržište?
Kreditni rejting BiH je poboljšan, ali on je još uvijek špekulativnog karaktera (B+ sa stabilnim izgledima) i to bi mogla biti prva prepreka za Narodnu banku Srbije (NBS) da kupi javni dug Srpske.
Prema svjetskim rejting agencijama ulaganje u javni dug Srpske i Federacije BiH je špekulacija, a ne investicija.
NBS je uvela vrlo stroge kriterije za investiranje deviznih rezervi i ona ne ulaže u zemlje sa špekulativnim kreditnim rejtingom (oznaka počinje sa slovom B), već samo u zemlje sa investicionim rejtingom (oznaka počinje sa slovom A).
Minimalni kreditni rejting za državne obveznice u koje ulaže NBS mora biti A minus.
Minimalni kreditni rejting za ulaganje u strani javni sektor mora biti A plus.
Minimalni kreditni rejting za ulaganje u obveznice koje su pokrivene sredstvima obezbjeđenja je AA.
Ova prepreka se može prevaziće ako NBS promjeni kriterije investiranja i dopusti investiranje deviznih rezervi u obveznice zemalja koje imaju špekulativni kreditni rejting, poput Bosne i Hercegovine.
Druga prepreka za investiranje NBS u obveznice Srpske je kreditni aranžman Srbije i MMF.
Pristajući na, a zapravo tražeći, stendbaj aranžman u vrijednosti od 2,4 milijarde EUR Srbija je pokazala da ni njene javne finansije nisu samoodržive i da trebaju pomoć MMF-a.
Međutim, NBS može posuditi novac budžetu Srbije (u dinarima), a taj novac Srbija kroz budžet može posuditi Republici Srpskoj (u devizama), a i sam dinar je za BiH deviza (strano sredstvo plaćanja).
Na ovaj način bi se mogla izbjeći ograničenja u politici investiranja deviznih rezervi NBS, ali u ovoj varijanti Srbija mora prethodno izvršiti rebalans budžeta.
Uvijek postoji i mogućnost da obveznice Republike Srpske na Beogradskoj berzi kupe i drugi investitori; banke, investicioni fondovi i osiguravajuća društva.
Republika Srpska može uvijek probati opciju emisije obveznica na Beogradskoj berzi.
Što prije to uradi, tim bolje.
Najbolje bi bilo da Srpska, u sporu sa Kancelarijom Visokog predstavnika (OHR), a prije svega u sporu sa SAD, prihvati da je pogrješila, promjeni svoje stavove za 180 stepeni, i otpočne pregovore sa MMF-om (kroz institucije Bosne i Hercegovine) o stendbaj aranžmanu.
Tada gore opisani finansijski mehanizam ne bi bio upotrebljen, pa bi se njegova upotreba mogla odložiti, a u međuvremenu i institucionalno razraditi i usavršiti.
Ako bi se Republika Srpska oslonila sama na sebe, i na svoje finansijske resurse u Bosni i Hercegovini (saradnja sa MMF-om) , umjesto da stalno direktno ili indirektno traži pomoć od Srbije, prestala bi biti Srbiji kamen oko vrata u političkom i finansijskom smislu, što zbog političke i nacionalne korektnosti, ili zbog konformizma, ni jedan organ u Srbiji i Srpskoj ne želi javno saopštiti?
Srbija je pomogla Ličanima, Kordunašima, Banijcima, Dalmatincima, Slavoncima, Istrijanima, Krajišnicima, Bosancima, Hercegovcima, Crnogorcima, pa zašto onda ona bar jednom ne bi primila pomoć od onih kojima je pomogla i pomaže godinama i decenijama?
Kreditni rejting Srbije je od 11.avgusta BB+ (rejting agencija Fitch) i kreće se prema investicionom kreditnom rejtingu.
Prirodna je težnja svakog ekonomskog sistema (i svakog čovjeka) da ide naprijed (Srbija), a ne nazad (Srpska)?
