U žaru ekonomskih rasprava o rebalansu budžeta na 6.redovnoj sjednici Republike Srpske održanoj početkom novembra raspravljalo se o svemu i svačemu osim o onome što je najbitnije.
Rebalansom je utvrđen budžet koji je za 2,6% veći od planiranog za 2023.godinu, a protivnici rebalansa su ukazivali na rast zaduživanja sa 1,1 milijardi KM na 1,16 milijardi KM.
Rast duga za 5%, sam po sebi, nije tako dramatičan da bi bio glavni predmet rasprave o rebalansu budžeta (o relativnoj visini duga u nekom drugom tekstu).
Mnogi narodni poslanici su ukazivali, sa manje ili više prava, na niske i smanjene budžetske rashode za pojedine namjene, ali ni to nije suštinska promjena načinjena u rebalansu budžeta za 2023.godinu.
Vlada ima diskreciju da predloži rebalans na način i po iznosima i kategorijama koje ona smatra opravdanim, a skupština ili usvaja rebalans, ili traži njegove izmjene.
I ukazivanje na budžetski deficit je promašilo temu, jer u razlici između deficita od 261,2 miliona KM i deficita od 255,4 miliona KM (rebalans budžeta) samo krajnje sitničava osoba može vidjeti nešto bitno.
Šta su osnovne promjene u rebalansu srpskog budžeta za 2023. godinu, na koju tokom skupštinske rasprave nije jasno i precizno ukazano?
U prvobitnom budžetu za 2023. godinu Srpska je planirala da se na domaćem i stranom tržištu hartija od vrijednosti zaduži za 1,1 milijardi KM (ekonomski kod 921 100 u budžetu), na osnovu čega smo početkom septembra predvidjeli da će u naredna četiri mjeseca Srpska svaki mjesec emitovati hartija od vrijednosti u iznosu od 172 miliona KM.
Zaduživanje budžeta u 2023.godini se trebalo izvršiti prodajom 300 miliona KM hartija od vrijednosti na domaćem tržištu, i 780 miliona KM na stranom finansijskom tržištu.
U rebalansu su ovi brojevi promjenjeni i sada Srpska planira od domaćih povjerilaca da uzajmi duplo više nego što je prvobitno planirala, 610 miliona KM, ili za 310 miliona KM više.
Za isti iznos , 310 miliona KM, smanjeno je zaduživanje na stranom tržištu, i ono sada umjesto 780 miliona KM iznosi 469,5 miliona KM.
Ali to nisu sve osnovne promjene u rebalansu.
Ovih 469,5 miliona KM se od stranih povjerilaca Srpska planira pozajmiti ne kroz emisiju hartija od vrijednosti već uzimanjem kredita.
Planirani kredit, ili krediti, će biti realizovani do kraja godine.
To može biti kredit uzet od neke države, ili neke međunarodne finansijske instititucije.
Srpska je prvobitno planirala da od stranaca posudi 71%, a od domaćih povjerilaca 29% potrebnog novca za finansiranje budžeta, a rebalansom je taj odnos postavljen na 43% : 57%.
Rebalansom je planirano da se manje posudu od stranih, a više od domaćih, povjerilaca, a u prvobitnom budžetu bilo je obratno.
To su osnovne promjene u rebalansu budžeta za 2023.godinu i to su trebale biti glavne teme za raspravu, a one to uopšte nisu bile.
Da su narodni poslanici znali zašto je struktura povjerilaca (strani – domaći) bitna, sigurno bi i o tome raspravljali.
Struktura povjerilaca Republike Srpske po rebalansu budžeta za 2023.godinu (u %)
Izvor: Narodna skupština Republike Srpske.