Vlada Srpske je napokon izrazila namjeru da nastavi saradnju sa MMF-om pozajmljivanjem novca kroz novi aranžman.
To je odličan potez!
Ako se izuzmu dvije, vanredne, transakcije tokom pandemije (2020. i 2021.) zadnji dužničko-povjerilački odnos sa MMF-om (stendbaj aranžman) Bosna je imala ugovoren tokom 2012.godine.
Pojedini ekonomisti i mediji u ponudi saradnje MMF-u vide znak slabe fiskalne pozicije Srpske, a Bife u ovome vidi jednu racionalnu i pragmatičnu korekciju u ekonomskoj politici, koja se dugo odgađala, a koja je jedino ispravna.
Prošle godine teret finansiranja budžeta Srpske su podnijele banke sa sjedištem u Srpskoj, što je sa prethodnim ulaganjima skoncentrisalo previše potraživanja ovih banaka prema jednom povjeriocu (Vlada Srpske) ili grupi povjerilaca (javni sektor) Srpske.
Podsjetimo, petina potraživanja banaka sa sjedištem u Srpskoj se odnosi na javni sektor Srpske.
Srpska je imala namjeru da se ove godine na dug rok (iznad godinu dana) zaduži na domaćem tržištu za 142 miliona KM i na stranom tržištu za 811 miliona KM.
Pretenzija Srpske da u uslovima američkih sankcija najistaknutijim ličnostima u javnom životu Srpske, kao i pojedinim preduzećima, pozajmi na stranom tržištu 811 miliona KM se odmah, na prvu, činila finansijski suviše ambicioznom.
U međuvremenu su se počele pominjati i sankcije bankama koje su povezane sa, od strane američke administracije, sankcionisanim fizičkim i pravnim licima, dodatno otežavajući realizaciju budžeta Srpske za 2024.godinu.
Novi poslovni odnos sa MMF-om bi istovremeno označio i relaksaciju odnosa sa Sjedinjenim Američkim Državama koje imaju najveću kvotu (udjel) u MMF-u (17,4%) i najviše glasačkih prava (16,5%).
Obaveze BiH prema MMF u 2024.godini su ispod 0,5% BDP BIH, a obaveze u narednim godinama su niske i opadajuće, pa sa te strane ne postoje prepreke za novi aranžman sa MMF-om (vidjeti grafikon).
Glavna prepreka renesansi odnosa Srpske i MMF-a je stav Federacije BiH, koja se od početka ove godine nije zaduživala preko berze u Sarajevu.
Samo u slučaju da Federacija BiH podrži Srpsku, MMF može zaključiti novi aranžman sa BiH i posuditi novac Srpskoj, a ako Federacija BiH nije zainteresovana za poslovnu saradnju sa MMF-om BiH ne može dobiti novac od MMF-a.
Ako bi se ugovorio ovaj aranžman potencijalne sankcije bankama u Srpskoj bi bile protivne interesima MMF-a, jer bi oštetile njihove kapacitete da finansiraju budžet Srpske iz kojeg se izmiruju obaveze prema MMF-u.
Kad MMF i BiH ponovo počnu sarađivati Srpskoj će se otvoriti vrata stranih berzi, a i banke sa sjedištem iz Federacije BiH će ponovo početi kupovati obveznice Srpske.
Čim MMF i BiH potpišu novi aranžman kamatna stopa na javni dug Srpske će pasti.
I planiranu emisiju narodnih obveznica Srpske će biti lakše prodati ako srpske finansije podrži MMF.
U interesu vlade, društva, ekonomije, poslovne zajednice i radničke klase Srpske je da BiH potpiše novi aranžman sa MMF-om.
Tom cilju treba podrediti apsolutno sve ostale društvene i ekonomske ciljeve.
Obaveze BiH prema MMF-u
(u milionima specijalnih prava vučenja, SDR)
Izvor: www.imf.org. Jedan SDR je trenutno oko 1,33 američkih dolara.