Ciklično kretanje privrede – EKG američke ekonomije

U poslednje vreme mnogo se priča o velikim promenama odnosa u svetskoj ekonomiji, a posebno se naglašava navodno slabljenje američke ekonomije.

Posmatrano sa strane i posmatrano površno ekonomiji koja ima visoke kamatne stope ne bi trebale cvetati ruže?

Američki trezor (ministarstvo finansija) kada pozajmljuje novac na šest meseci plaća kamatu po kamatnoj stopi od 5,3%.

Kako se god analizira, posmatrano po veličini kamatnih stopa, Bosna stoji lepše nego Amerika.

Federacija na posuđeni novac na pola godine plaća 3,5% , a Srpska 4%, međutim industrijska proizvodnja koja je jedan od vodećih pokazatelja privrednog razvoja je u padu i na državnom i na nivou bosanskih entiteta.

Za dvanaaest meseci, januar 2023 – januar 2024., industrijska proizvodnja u Bosni je manja za 6,4%.

Ako Bosna sa nižim kamatnim stopama od SAD ima ovoliki pad industrijske proizvodnje onda ni SAD ne mogu očekivati dobru privrednu konjukturu, bio bi logičan zaključak objektivnog posmatrača?

Najnoviji pokazatelji o stanju američke ekonomije ilustruju grešku u ekonomskoj analizi koja komparaciju kamatnih stopa koristi za izvlačenje zaključaka o ekonomskom stanju u pojedinim zemljama.

Američka ekonomija se kao i sve ekonomije razvija prolazeći kroz mnoge uspone i padove, koji podsećaju na sinusoidu, a lekare možda na EKG.

Te promene u jačini privredne aktivnosti se nazivaju ciklusima, ili cikličnim privrednim kretanjima.

U poslednjih dvadesetak godina SAD su prošle kroz najmanje četiri ciklusa, računajući i onaj koji je prouzrokovan pandemijom (videti grafikon).

Ciklično kretanje se meri u odnosu na neki trend u kretanju bruto doomaćeg proizvoda i izražava se u procentualnom odstupanju u odnosu na taj trend.

Svaki puni ciklus ima najnižu tačku, rast, najvišu tačku, i pad nakon kojeg se ponovo dostiže najniža tačka ciklusa, od koje ponovo započinje novi ciklus.

Jedan takav pravilan ekonomski ciklus SAD su imale od početka 2003.godine do početka 2009.godine.

Ciklično kretanje američke ekonomije 

(promena realnog BDP  u odnosu na trend realnog BDP u %, K1 1995 – K3 2023)

Izvor: MMF.

Ekonomski ciklus koji je prouzrokovala korona bio je krajnje nepravilan sa padom od skoro 9% u odnosu na trendnu vrednost američkog BDP.

Neposredno nakon početka rata u Ukrajini (strelica na grafikonu) ostvareni ekonomski rast je na nivou trenda u razvoju američkog BDP i vrednost ciklusa je nula (nema nikakvog odstupanja).

Međutim, u zadnja dva kvartala za koji su objavljeni podaci, drugi i treći kvartal 2023.godine, američka ekonomija grabi napred.

U trećem kvartalu prošle godine američka ekonomije je u odnosu na trend BDP-a realno porasla za 0,6%.

To predstavlja veliki uspeh američke ekonomije, postignut u vreme vrlo visokih kamatnih stopa.

Početak nečega što liči na novi ciklus rasta američke ekonomije, najnoviji EKG američke ekonomije, direktno dovodi u pitanje tezu o slabljenju američke ekonomije i indirektno tvrdnju o velikim promenama u svetskoj ekonomiji.

Novi ciklus rasta američke ekonomije pokazuje i da veličina kamatne stope nije determinanta ekonomskog uspeha ili neuspeha.

U tekstovima koji će uslediti ćemo na primeru Francuske, između ostaloga, objasniti način određivanja privrednih ciklusa.