Odmah poslije rata (1992 – 1995.g.) započinje omalovažavanje, nipodaštavanje i surova negacija efikasnosti države kao vlasnika preduzeća od strane pojedinih društvenih grupa, kao i generalno osporavanje uloge države u ekonomskom sistemu.
Category: Public debt/Javni dug
MMF i BiH
BiH pregovara sa MMF-om o novom kreditu, ili po rječniku MMF o novom aranžmanu.
Prognoza budžetskog salda i ekonomski suverenitet
Budžetski saldo/stanje, ili budžetski bilans na nivou BiH planira i prognozira Fiskalno vijeće BiH i, a za svaku zemlju, pa i za BiH, prognozu pravi i MMF jer on posuđuje novac državama i bitno mu je da li će dužnici posuđeni novac moći vratiti.
Procjena troškova pandemije
Vijeće ministara BiH i entitetske vlade svake godine usvajaju globalni okvir fiskalnog bilansa (Globalni okvir), a mi ćemo na osnovu njega pokušati odrediti koliku će cijenu platiti budžeti BiH da bi sanirali ekonomske probleme koje je prouzrokovala pandemija tokom 2020.god.
Za dlaku
Početkom 2015.g. ECB (Evropska centralna banka) započinje program masovnog kreditiranja javnog sektora u zemljama zone evra, poznat pod nazivom “program kupovine za javni sektor” (eng. PSPP, public sector purchase programme).
Do posljednjeg daha
Sve do polovine 2014.g. ekonomska politika zemalja zone evra koje su zapale u dužničku krizu (PIGS zemlje) se pretežno zasnivala na smanjenju javne potrošnje i podsticanju privatne potrošnje (kroz niske kamatne stope na kredite tj. kroz jeftin novac).
Petero prasića
Na kraju globalne finansijske krize, 2009.g., pojedine evropske zemlje su usljed problema sa otplatom javnog duga počele zapadati u dužničku krizu.
Široke ruke
Prije par dana (2.12.2020.god.) Republika Srpska je kroz emisiju obveznica uzela kredit na deset godina.
Za 180 stepeni
U većini privrednih sistema tokom ekonomske krize sve ekonomske varijable se nalaze u slobodnom padu, osim javnog duga.
Farenhajt 2014
Bankarsko-finansijski cinizam “jedna zemlja devet bankrota” se odnosi na Argentinu koja se prije godinu dana našla u devetom bankrotu.
Sva jaja u jednoj košari
U ekonomskoj krizi kroz koju prolazimo se od svake vlade tj. od javnog sektora, očekuje da poveća nivo javne potrošnje.
Vlada to može uraditi ili kroz pojačano oporezivanje ili novim zaduživanjem.
Rijeka koja se ulila u jezero
Sa aspekta povjerioca, i obveznica i kredit su potraživanja, ali između njih postoje i razlike, a glavna je da za pojedinačne kredite ne postoji organizovano finansijsko/berzansko tržište na kojem se oni mogu prodavati (prije krajnjeg roka dospjeća) dok za obveznice postoji (berza).
Obveznica je kao rijeka, ona teče i u finansijskom smislu ona je likvidna, uvijek se može pretvoriti u novac.
A kredit je kao jezero koje stoji u mjestu, a može i presušiti ili se pretvoriti u baru.
Bela ćao
U ogromnoj većini država postoji samo jedno zakonsko sredstvo plaćanja i zato bi vjerovatno trebala postojati i njegova suprotnost – nezakonito sredstvo plaćanja?
Vidovdan na kredit
Postavljanje emisije petogodišnjih obveznica Republike Srpske na listing Bečke berze na Vidovdan 2018.g. je od strane Ministarstva finansija Republike Srpske predstavljeno kao izlazak na međunarodno finansijsko tržište, i kao izraz povjerenja stranih investitora u srpske javne finansije.
Danak u kamati
Na tržištu duga, međunarodnom ili domaćem svejedno, postoje dvije glavne vrste duga; obveznice i krediti.
Svjetsko tržište obveznica je teško oko 100 hiljada milijardi američkih dolara (USD) i veće je od svjetskog BDP-a.
Latinoamerički moratorijum
Glavna ekonomska i logička preporuka za razvojnu ekonomsku politiku je da zemlja diverzifikuje svoj izvoz.
Dolazi zima, duga i teška
Međunarodni kapital se u potrazi za prinosima kreće po principu plime (rast) i oseke (opadanje), a najmarkantnije prekretnice u njegovom kretanju su najčešće neki neočekivani događaji, koji ne moraju nužno biti vezani za recesiju ili ekonomsku krizu.
Posipanje pepelom
Kriza javnog duga je ponovo zakucala na vrata Evrope, a žrtve nisu samo zemlje Balkana, već kao tokom i nakon globalne ekonomsko-finansijske krize (2008-2009.) ekonomije zone evra.
Italijanski javni dug raste, BDP pada, snižava se i kreditni rejting italijanske ekonomije, ali ipak Italija se i dalje zahvaljujući kreditima Evropske centralne banke zadužuje po kamatnoj stopi od oko 2%, ili ispod 2%!
Na korak do obale
Probijanje rokova, plaćanje entitetskih budžeta prema dobavljačima je način poslovanja koji je već godinama karakteristika domaćih dužničko-povjerilačkih odnosa između javnog i privatnog sektora.
U međunarodnim finansijama nepoštovanje ugovorenih rokova plaćanja se izjednačava sa difoltom ili de fakto državnim bankrotom.
April 6.
Za Balkan se u kuloarima zapadnjačke diplomatije često kaže da ima previše istorije po glavi stanovnika, pa je vjerovatno zato prva asocijacija za većinu Balkanaca sa područja SFRJ na april 6. napad Trećeg rajha na Kraljevinu Jugoslaviju 1941.g. bez formalne objave rata.
Prvi april 2020.g.
Svi razvijeni i zreli ekonomski sistemi i većina finansijskih tržišta pamte ključne negativne događaje u svom razvoju.
Dani/mjeseci u kojima je došlo do velikog pada cijena indeksa akcija, koji će kasnije biti označeni kao uvod u veliki pad ekonomske aktivnosti se npr. na američkom tržišu označavaju kao „Crni petak“, „Crni utorak“, “Crni septembar” …
Takvu kulturu ekonomskog i tržišnog pamćenja bh javnost, ali ni domaća ekonomska struka i praksa, nije do sada razvila.
Lijepa epoha
Početkom 2019.godine se činilo da era niskih kamatnih stopa prolazi. Americi je išlo dobro, Evropska centralna banka je prestala sa, popularno zvanim, štampanje novca, a Federalne rezerve (centralna banka SAD) nisu smanjivale kamatne stope. Ogromna većina ekonomista, uključujući i mene, je očekivala rast kamatnih stopa, ali to se nije desilo, jer je svjetska ekonomija uplovila u trgovinske ratove (SAD-Kina), protekcionizam (SAD-EU), epidemiološki šok (korona virus), a početkom ove godine FED je ponovo smanjio kamatne stope, tako da je sada pritisak na Evropskoj centralnoj banci da učini nešto slično.
Suze radosnice
Na finansijskom tržištu postoji mnoštvo raznorodnih kamatnih stopa. Toliko ih je, da se čak i mi ekonomisti kroz njih probijamo vrlo teško, kao kroz prašumu. Međutim, samo jedna kamatna stopa je glavna mjera opšteg nivoa kamatnih stopa u jednom ekonomskom sistemu. To je kamatna stopa ili stopa prinosa na desetogodišnje obveznice javnog duga.
Crno-bijeli svijet
Fiksni devizni kurs domaće valute u odnosu na evro (EURBAM = 1,955830 ) stvara privid da nije bitno u kojoj se valuti BiH tj. njeni entiteti zadužuju. U strukturi bh ukupnog duga preovladava spoljni dug (vidjeti grafikon), a to predstavlja dug u devizama, tj. stranim sredstvima plaćanja. Zato podijela na unutrašnji i spoljni dug predstavlja zapravo pokazatelj devizne strukture bh ukupnog duga. Čitaj dalje
Neiskorišten finansijski resurs
Od decembra 2018. godine, u zadnja četiri mjeseca, Federacija Bosne Hercegovine je izvršila jednu emisiju petogodišnjih obveznica, a tokom 2019.g. zasada nijednu. Emisija (20 miliona KM) je prodata po do sada najnižoj kamatnoj stopi (precizniji naziv je stopa prinosa do dospjeća) od 0,91% (vidjeti grafikon), a i prethodna emisija petogodišnjih obveznica (decembar 2017.g.) je prodata po, za to vrijeme, rekordno niskoj kamatnoj stopi od 1,2%. Čitaj dalje
Nevaljala djeca zone evra i pacta sunt servanda
Treća faza u razvoju EU je bila stvaranje Ekonomske i monetarne unije/EMU. Zemljama EU koje žele da usvoje evro kao zajedničku valutu je propisano 5 uslova koje moraju ispuniti da bi se kvalifikovale za ulazak u monetarnu uniju. Ovi uslovi tzv. uslovi konvergencije su ugovoreni i potpisani, a jedan od njih je da javni dug ne smije preći više od 60% BDP-a. Kriterij važi za zemlju koja se kandiduje za ulazak u monetarnu uniju, a podrazumjeva se i za državu koja je već u monetarnoj uniji, tj. za onu zemlju koja već koristi evro kao jedino zakonsko sredstvo plaćanja. Čitaj dalje
Javnost rada javnog sektora
Javni dug je jedna od najznačajnijih makrovarijabli, pored stope nezaposlenosti, inflacije, salda tekućeg računa i BDP-a (stope rasta i per capita). Ako država duguje rezidentima (stanovnicima zemlje) govorimo o unutrašnjem dugu. Dug prema stranicima (nerezidentima) je spoljni dug. Zbir spoljnog i unutrašnjeg duga daje ukupni dug. Čitaj dalje
Vidovdanska “predrasuda rodne grude”
Na Vidovdan 2018. godine emisija petogodišnjih obveznica Republike Srpske uvrštena je na Bečku berzu. Ova emisija je jedinstven događaj. Prvi put u istoriji Bosne i Hercegovine jedan njen entitet prodaje obveznice, zadužuje se na stranoj berzi – do Vidovdana sve emisije Srpske su bile na BLSE (Banjalučka berza). Čitaj dalje
Kome je “kriva” kriva prinosa?
Do 2011. godine Republika Srpska se na domaćem tržištu pretežno zaduživala uzimajući kredite od banaka. A od 2011. godine se počinje zaduživati na bh finansijskom tržištu (preko Banjalučke berze/BLSE ) na rok do godinu dana (trezorski zapisi) ili na rok iznad godinu dana (obveznice). Za Republiku Srpsku između trezorskih zapisa i obveznica sa jedne strane i kredita sa druge strane nema neke suštinske razlike … sve su to različite forme javnog duga. Kupac trezorskog zapisa/obveznice Republike Srpske može prodati trezorski zapis/obveznicu prije dospjeća i na taj način transformisati potraživanje u novac. To je osnovna razlika između zaduživanja na finansijskom i banakarskom tržištu (kredit). Čitaj dalje
Uticaj italijanske krize na bh izvozni sektor
U jednom od prethodnih postova objašnjena su uzroci, posljedice i trenutno stanje italijanskog “nesporazuma” sa Evropskom unijom. Analiza je vrlo kvalitetna, ali nedostaje joj veza prema BIH. Italijanska političko-ekonomsko-institucionalna kriza, koja traje godinama, se može povezati sa BiH na više načina, a ja sam za ovaj post izabrao bh izvozno tržište. Čitaj dalje
