Amerikanac Berni Madof (Bernard Lawrence “Bernie” Madoff) nekada je bio uvaženi finansijer, ali sada „okajava svoje grijehe“ u saveznom zatvoru u Butneru u Sjevernoj Karolini.
Njegova nekada blistava karijera se završila sramotno, nakon što je sud 2008. godine dokazao da je njegova „uspešna investicija“ ustvari piramidalna šema veoma velikog obima.
Madof (rođen 29. 4. 1938. u Njujorku), u vrijeme suđenja jedan od najbogatijih ljudi na Vol Stritu, je 2009. godine proglašen krivim i osuđen da provede iza rešetaka 150 godina.
Zbog pohlepe i zloupotrebe povjerenja brojnih ljudi koji su ga cijenili izgubio je slobodu, bogatstvo, ugled i rođenog sina Marka koji se ubio tačno dvije godine nakon očevog hapšenja.
Naime, kada je izbila afera, Madof je priznao sinovima (koji su radili za njega kao i neki drugi članovi porodice) da je „sve to velika prevara, koja nije ništa drugo do gigantska Ponzijeva šema“.
Skoro dvadeset godina je Berni Madof koristio svoju reputaciju i lako je dobijao velike sume novca od investitora kojima je obećavao velike povrate na uložena sredstva.
Kada je konačno raskrinkan, pokazalo se da je spisak klijenata koje je debelo oštetio dugačak i raznovrstan.
Pored banaka i fondova, Madof je obmanjivao i dobrotvorne organizacije, bogate i manje bogate pojedince, kao i holivudske zvijezde.
Teško pogođene njegovim prevarama su bile i brojne jevrejske fondacije koje su imale povjerenja u Madofa zato što je poticao iz ugledne jevrejske zajednice u SAD.
Njegova „uspješna investicija“ smatra se najvećom finansijskom prevarom u istoriji SAD-a.
Suđenje je trajalo sve do 2015. godine i proglašeno je krivim ukupno 15 ljudi.
Klijenti koji nisu uspjeli da na vrijeme napuste Madofovu piramidalnu šemu izgubili su skoro 65 milijardi dolara.
Bernard Madof 2009, prije hapšenja
Madoff, koji je jedno vrijeme bio i predsjednik berze Nasdak (Nasdaq), postao je poznat nakon što je osnovao kompaniju Bernard L. Madoff Investment Securities (od 1960).
Djelovala je na principima takozvane Ponzijeve piramidalne šeme.
Poncijeva šema funkcioniše tako što investitori povjeravaju „investicionom“ fondu novčana sredstva za dalja ulaganja uz obećanja i da će i fond i investitori ostvariti enormne povrate na uložena sredstva, tj. veoma visoke zarade.
Međutim, „investicioni“ fond uopšte ne ulaže novac i prvim klijentima isplaćuje prihod transferom sredstava onih koji su kasnije ušli u piramidalni sistem.
Sistem je zasnovan na povjerenju investitora i funkcioniše sve dok traje kontinuirani priliva novih štediša.
Međutim, ukoliko se priliv novih štediša smanji ili prekine ili ukoliko investitori počnu zahtijevati povraćaj uloženih sredstava, piramidalni sistem će propasti.
Madof je mamio svoje klijente obećavajući povrate na uložena sredstva i do 15 procenata, ali sve je palo u vodu kada su u decembru 2008. godine investitori zatražili povlačenje sedam milijardi dolara.
Američka Komisije za hartije od vrijednosti, uprkos ponovljenim upozorenjima od 1990-ih, nije pronašla ništa sumnjivo u vezi sa Madofovim aktivnostima, tako da je njegova piramidalna šema funkcionisala gotovo 20 godina.
Berni Madof je studirao političke nauke.
Diplomirao je na Univerzitetu Hofster 1960. godine, a zatim je započeo posao sa početnim kapitalom od samo 5.000 dolara.
Tokom studiranja povremeno radio je kao spasilac i vodoinstalater.
U zatvoru je Madof dao nekoliko intervjua u kojima je branio svoju porodicu, a takođe je tvrdio da su velike institucije “morale znati” za njegovu prevaru.
U tome može biti i nešto istine, jer se, na primjer, 7.1. 2014. godine, JPMorgan Chase & Co. nagodio sa američkim vlastima da, kako bi izbjegao krivično gonjenje, državi i žrtvama Madofovih prevara isplati oko 2,6 milijardi dolara za pasivnu ulogu u Madofovoj prevari i da prizna svoju grešku u zaštiti od pranja novca.
Međutim, Savezni apelacioni sud je 27.4.2017. godine presudio da JPMorgan Chase & Co. nema obaveza prema Madofovim povjeriocima, jer „nisu uspjeli dokazati da je JPMorgan imao „dovoljno kontrole nad Madofovim prevarnim radnjama“.
Navodno se bivši finansijer u zatvoru sprijateljio sa vršnjakom Karmineom Persikom (Carmine John Persico Jr., poznat i kao “Junior”, “The Snake” i “Immortal” ), članom njujorškog ogranka Cosa Nostre, koji je u istom zatvoru služio doživotnu kaznu zbog ubistva i drugih teških krivičnih djela.
Perziko je umro kao zatvorenik 8.3.2019. godine.
Vidosav Pantić*
*Izneseni stavovi, ideje, zaključci, preporuke, analize i mišljenja pripadaju autoru i ne predstavljaju na bilo koji način stavove, ideje, zaključke, preporuke, analize i mišljenja ustanove u kojoj autor radi. Analize finansijskog/bankarskog tržišta i/ili pojedinačnih hartija od vrijednosti (akcija, trezorskih zapisa, obveznica) nisu prijedlog za kupovinu ili prodaju hartija od vrijednosti. Analize ove vrste su lični stavovi autora, a ne bilo kakva vrsta investicionog savjeta.
