Stope ekonomskog rast/rasta realnog BDP-a koje se ostvaruju u BiH u 2021.god. s obzirom da dolaze nakon godine koja je bila obilježena zatvaranjem ekonomije/pandemijom zahtjevaju određena pojašnjenja.
U prvom kvartalu ove godine bruto domaći proizvod/BDP je porastao za 1,5% u odnosu na isti period prošle godine.
Ova stopa je očekivana, iako je malo niža od ostvarene u prvom kvartalu 2020.god. (2,3%).
Do zatvaranja ekonomije je došlo u drugoj polovini marta 2020.god. tako da pandemija nije puno naškodila privrednom rastu u prva tri mjeseca 2020.god.
Analogno tome u prva tri mjeseca ove godine nije bilo zatvaranja ekonomije pa je ekonomija porasla u odnosu na početak prošle godine.
A šta je sa rastom u drugom kvartalu 2021.god.(zeleni stubac na grafikonu).
Zašto je on ovako visak i neuobičajeno iznad prosjeka?
Rast realnog BDP-a u BiH na godišnjem nivou po kvartalima, u %
(Q1 2015 – Q2 2021.)
Izvor: Agencija za statistiku BiH.
Odgovor je vrlo jednostavan i ne tiče se neke izuzetno dobre ekonomske politike, niti privredne renesanse u BiH.
Usljed zatvaranja bosanske i svjetske ekonomije BDP BiH se u drugom kvartalu 2020. god. (crveni stubac na grafikonu) smanjio za 9% u odnosu na BDP iz drugog kvartal 2019.god.
To smanjenje iznosi oko 700 miliona KM, a ostvareni BDP u drugom kvartalu 2020.god. je oko 8 miljardi KM.
U drugom kvartalu ove godine nije bilo zatvaranja ekonomije (a ni građana) niti obustavljanja privrednih djelatnosti i ostvareni BDP je 9 milijardi što daje stopu rasta od 11,9% (9/8).
Da kojim slučajem prošle godine nije bilo prošlogodišnjeg zatvaranja ekonomije privredni rast u drugim kvartalu ove godine bi bio oko 3.5% (9/8.7).
Pošto se BDP u drugom kvartalu ove godine poredi sa drugim kvartalom prošle godine kada je usljed vanrednih okolnosti došlo do ogromnog ekonomskog pada ostvarena je rekordan stopa rasta od skoro12%.
Ova pojava se u ekonomiji zove efekat niske baze, ili bazni efekat.
Bazna vrijednost sa kojim se poredi rast u drugom kvartalu 2021. god. je izuzetna niska i zato je privredni rast u drugom kvartalu ove godine izuzetno visoka i rekordan.
Tako se na ekonomski vrlo jednostavan i logičan način objašnjava vrijednost/visina zelenog stupca na grafikonu.
U narednom tekstu ćemo, sa pozivom na efekat niske baze, pokušati dati prognozu rasta BDP-a BiH za cijelu 2021. godinu.
Bife.ba
