Čovjek prošlih vremena je u kući imao samo ono što je mogao napraviti vlastitim rukama, dok čovjek novog doba, pogotovo ako je građanin, svu robu koju koristi kupuje.
Industrijska proizvodnja, njeni proizvodi, su povećali udobnost čovjekovog kratkog zemaljskog bitisanja i unaprjedili mu životni standard, ali su ga istovremeno očekivano učinili ovisnikom o mnogim proizvodima za koje niko u njihovom povoju nije predvidio da će zagospodarati, tako masovno, čovjekovom svakodnevnicom (cigarete, mobilni telefon, alkoholna pića … ).
Industrija je prije nešto manje od pola vijek pravila i do 50% bruto domaćeg proizvoda, a njome su se posebno dičile zemlje koje su započele poduhvat izgradnje društva sa ljudskim likom – socijalizma – čijim vodama je plovila i druga Jugoslavija i unutar nje mala bosanska barka.
Prema podacima za posljednjih 17 godina posvećenost industrijalizaciji predstavlja jedno vrijeme koje Bosna više nikada neće vidjeti.
U ovome skoro dvodecenijskom razdoblju industrijska proizvodnja je samo tri puta bila blizu granice od 20% u odnosu na baznu 2015.godinu.
To je bilo u septembru 2008.godine, potom u oktobru 2018. i na kraju u martu 2022.godine.
U zadnjih nekoliko mjeseci industrijska proizvodnja je vrlo blizu nivoa iz 2015.godine.
Industrijska proizvodnja u Bosni i Hercegovini, 2015 = 100
(januar 2006 – oktobar 2023.)
Izvor: BHAS.
Naravno, postoje industrijske grane koje bilježe visoko pozitivno odstupanje u odnosu na 2015.godinu kao i visok rast u posljednjoj godini.
Na prvom mjestu je farmaceutska industrija (godišnji rast 41%) koja se vodi, i koju vodi, pisano pravilo da čovjek najviše voli sebe i svoje bližnje.
Odmah iz nje je proizvodnja pića, koja jeste pala u odnosu na 2015.godinu, ali koja je za posljednjih godinu dana (oktobar 2023 – oktobar 2022) porasla 28%
Malo je djelatnosti koje su tako akumulativne poput npr. industrije piva, pa su zato sve pivare privatizovane, jer zašto bi država dobijala dividendu i porez od firme, kada može dobijati samo porez.
Začelje industrijske prozvodnje čvrsto drže industrijske grane proizvodnja papira i proizvoda od papira, proizvodnja baznih metala i proizvodnja proizvoda od tekstila.
Sve ove djelatnosti su u zadnjih godinu dana smanjile proizvodnju za oko petinu, a daleku su i od nivoa proizvodnje iz 2015.godine.
U oktobru ove godine proizvodnja tekstila je 30%, a proizvodnja baznih metala 55% prosječne mjesečne proizvodnje iz 2015.godine.
Industrijska proizvodnja se u Bosni kreće u mjestu i unazad i to bi trebalo zabrinuti vlade na svim nivoima i možda ih motivisati da počnu planirati industrijski rast.
Kao primjer i uzor bi im možda mogla poslužiti druga Jugoslavija koja je planirala da industrijsku proizvodnji tokom prvog petogodišnjeg plana 1947 – 1951. poveća za 494%, i to u odnosu na predratnu 1939.godinu.
Za Bosnu je bio planiran rast industrijske proizvodnje dvostruko viši od jugoslovenskog prosjeka, 1.054%.
Ove cifre su za sadašnju državu nedostižne (bile su nedostižne i za državu kojom se upravljalo iz Beograda, Zagreba i Ljubljane), ali možda ne bi bilo loše da se sačini plan koji bi pošao od neke skromne dvocifrene stope rasta industrijske proizvodnje.
Od početka pandemije korone (mart 2020) proizvodnja u Bosni bila je u prosjeku mjesečno viša od bazne 2015.godine za 4%.
Ako su kreatori ekonomskih politika zadovoljni sa ovom brojkom onda uopšte ne trebaju planirati razvoj industrije.
