I dok se najavljuje spremanje francuskog mikro kontigenta vojnih snaga za slanje u Ukrajinu, rat u Ukrajini se u redovima francuske vladajuće političke elite i dalje predstavlja kao glavni francuski problem, ili ponekad čak i kao francusko “biti ili ne biti”.
Ovaj način razmišljanja i političkog pripovedanja sa vrha, ili popularno rečeno narativa (lat. narattio – pripovedanje, pričanje) je kao što je to često slučaj kreiran da bi se skrenula pažnja sa suštine stvari.
Suština stvari je da je Francuska ekonomija ima brojne probleme, koji počinju sa javnim dugom, ali sa njim ne završavaju.
U posleratnoj francuskoj istoriji inflacija u Francuskoj je bila visoka, često dvocifrena, samo tokom sedemdesetih godina prošlog veka i u prvoj polovini osamdesetih godina.
Rast cena nafte u ovome periodu bio je uzrokovan odlukama velikih proizvođača nafte, pretežno arapskih zemalja (OPEC), da zbog izraelsko-arapskih sukoba podignu cenu nafte, a u jednom periodu (kraj 1973, početak 1974) je bio uveden embargu na izvoz nafte u zemlje koje su podržavale Izrael.
Nakon toga usledeo je jedan dugi period prvo umerene, a potom i niske inflacije, koja je bila praćena izuzetno niskim fluktuacijama u privrednoj aktivnosti.
U ekonomskoj istoriji, posebno SAD, taj period se označen kao velika umerenost (eng. great moderation), a trajao je sve do 2007.godine.
I na francuskim podacima za inflaciju se vidi da negde baš od te godine inflacija postaje vrlo promenljiva beležeći stalno uspone i padove (eng. ups and downs).
Inflacija u Francuskoj u %, decembar 1997 – februar 2024.
Izvor: Evropska statistika.
Iz perspektive 2024.godine očigledno je da su velike fluktuacije u inflaciji (u ekonomiji se umesto termina fluktuacija (nepostojanost) pre koristi stručni termin volatilnost) bile uvod u veliki skok inflacije u 2022.godine.
Narativ političkih elita u SAD i eurozoni nije i nikada neće biti da su FED i ECB proizvele ovu inflaciju prekomernim štampanjem novca, pošto niko ne želi da preuzme odgovornost za smanjenje realane vrednosti novca tj. za inflaciono oporezivanje svojih građana.
U legalnom “zavlačenju ruke u džepove građana” (to je primeran prevod stručnog izraza “inflaciono oporezivanje”) preko svojih predstavnika u ECB učestvovala je i Francuska, ali to nepobitnu činjenicu francuski vladari ne pominju, već kao dvesta godina pre razmišljaju o slanju vojske u Ukrajinu.
Stav da “svaka inflacija ide na ruku onome ko duguje novac, a šteti ekonomskim interesima poverioca” suviše je pojednostavljen da bi bio u potpunosti tačan.
Istina je da inflacija smanjuje realnu vrednost javnog duga, ali inflacija smanjuje i kupovnu moć stanovništva i privrednika, s obzirom da se za istu količinu novca može manje kupiti manje roba i usluga.
Smanje kupovne moći, pod uslovom da je sve ostalo jednako, neminovno mora dovesti ili do stagnacije ili do pada ekonomske aktivnosti.
Takođe, ekonomsko pravilo koje je već dugo na snazi, a koje se u Evropi primenjuje iako ne mora biti tačno, je da se inflacije pobeđuje skupim novcem, a viša kamatna stopa je dodatno opterećenje za Francuski, i svaki drugi, budžet.
Najzanimljiviji, i vjerovatno najkraći stav, o odnosu inflacije i rata sa jedne strane i političkih elita sa druge strane izneo je američki pisac, nobelovac, Ernest Hemingvej.
U jednom od svojih romana, na samom početku, on, koji je bio učesnik Španskog građanskog rata (na strani republikanaca, a protiv fašista), nam poručuje, parafraziramo “politički oportunisti imaju dva izlaza, prvi je inflacija, drugi je rat”.
Inflacijom se prvo pokušava smanjiti javni dug, a ako se u tome ne uspe onda je jedini izlaz loše ekonomije ulazak u rat, ne bi li se na taj način vlastiti ekonomski problemi potisnuli, a ekonomija kroz nova osvajanja konsolidovala, je možda poruka koju nam je Hemingvej pokušao preneti?
Ovo kratko podsećenje na Ernest Hemingveja bi možda moglo poslužiti kao polazna osnova za bolje razumevanje sadašnjeg Francuskog, i generalno evropskog, odnosa prema ratu u Ukrajini?
