Od kraja II svetskog rata, svet je prošao kroz defakto tri svetska poretka, koja su oivičena promenama u ekonomskom poretku i ekonomskoj moći; prvi je nastao neposredno posle II svetskog rata, drugi počinje od pada Berlinskog zida, a treći traje zadnje dve decenije.
Tri ključna ekonomska bloka se formiraju oko SAD, Kine, ali i Nemačke bez obzira na njen ograničeni stepen nezavisnosti u odnosu na SAD i ostale zemlje pobednice u II svetskom ratu (sa izuzetkom Rusije).
Američka ekonomija, mereno industrijskom proizvodnjom, stoji u mestu, ali kako ona čini samo desetinu bruto domaćeg proizvoda (BDP) njen efekat na ukupnu privrednu aktivnost nije presudan.
Američka ekonomija je tokom 2023.godine mereno sa BDP realno veća za 2,5% u odnosu na 2022. i vratila se na putanju rasta iz vremena pre pandemije, ali je i dalje prisiljena, zbog “deindustrijalizacije” da uvozi ogromnu količinu roba.
U 2023.godini neto uvoz robe u SAD je bio hiljadu milijardi dolara ili skoro 4% američkog BDP (27 hiljada milijardi dolara u 2023. godini).
Od početka rata u Ukrajini SAD su dodatno potčinile , nakon Drugog svetskog rata već potčinjenu, Nemačku, a ovaj put je to učinjeno kroz ekonomsko slabljenje Nemačke.
Ubrzan pad nemačke industrije i nemačke ekonomije su usledili nakon što je u septembru 2022.godine izvršena diverzija na gasovodima koji su povezivali Nemačku i Rusiju, ostavivši Nemačku bez ključnog energenta čija je niska i stabilna cena bila osnov rasta i razvoja nemačke industrije.
Nazadak nemačke industrije nužno se morao odraziti na pad ili u najboljem slučaju status quo nemačke ekonomije, jer je ona u 2022. godini stvarala skoro četvrtinu BDP.
Nemačka nije, poput SAD, oslonjena na pretežno uslužni sektor (on čini 70% nemačke i blizu 90% američke ekonomije) i zato je udar na Severni tok I i Severni tok II defakto akt agresije na nemačku industriju, nemačku ekonomiju i nemačko društvo, bez obzira na to ko ga je izveo.
Bez ekonomski jake i stabilne Nemačke nema ekonomskog razvoja u evrozoni čime ovaj celi ekonomski blok postaje žrtva diverzije u Baltičkom moru, mada neke evropske države sanjare da je jaka eurozona moguća samo uz relativno ekonomski oslabljenu Nemačku.
Godišnji rast industrijske proizvodnje
Izvor: www.investing.com (Prognoza za Nemačku za april 2024).
Iako se predstavljaju kao politički (i vojni) partneri, SAD i eurozona na čelu sa Nemačkom su ljuti ekonomski rivali od 2018.godine kada je Trampova administracija uvela carine od 25% i 10% na čelik i aluminijum iz EU.
Nove administracije, američka i EU, dogovorile su suspenziju ovih carina do kraja marta 2025. kao i ukidanje protekcionističkih mera koje je kao odmazdu uvela EU, ali senka trgovačkog rata stalno lebdi između ova dva politička i vojna saveza, ukazujući na očiglednu krhkost i nestabilnost savezništva.
Na jednu vrlo poučnu, i za ekonomsku, tehničku i generalno tehnokratsku struku, izjavu američkog predsednika iz vremena početka savezničkog trgovinskog rata (2018) pala je, potpuno nepravdano, prašina, a ona glasi: “Ako nemate čelik, nemate državu“.
Kina nema problem sa čelikom, Kina nema problema sa gasom, Kina nema problem sa industrijskom proizvodnjom, Kina nema problem sa deficitom državnog suvereniteta (taj problem ima Nemačka).
Industrijska proizvodnja u Kini se odvojila od američke i nemačke tj. evropske i tu je suština sukoba i razlog najnovijeg američko-kineskog trgovačkog rata.
Amerika ne može skrštenih ruku gledati kako njena, već prethodno urušena, industrija i dalje tapka u mestu, a inače ogromna kineska grabi napred.
I Bajdenova administracija se slaže sa američkom u pogledu odnosa čelik-država, ona ne želi da citira Donalda Trampa, ali uvođenjem novih carina na kinesku robu pokazuje privrženost politici zaštite američke industrije.
Evropa, predvođena Nemicom von der Lajen, još uvek odbija da potpuno imitira novu fazu američkog trgovačkog rata protiv Kineza, ali ta “privremena slabost” će verovatno biti uskoro prevaziđena.
