Suditi o prirodi ekonomskih odnosa između Federacije Bosne i Hercegovine i Republike Srpske samo na osnovu različitog tumačenja položaja i odluka Ustavnog suda Bosne i Hercegovine u sarajevskim i banjalučkim medijima, i u krugovima sarajevskih i banjalučkih političkih elita (povodom pitanja statusa državne imovine) i negativnih emocija koja po tom osnovu nastaju između ova dva različita, ali i ista, društva bi nas odvelo na put potpuno pogrešnog zaključivanja
Politički odnosi su samo jedan od oblik odnosa koji se uspostavljaju između dva društva.
Ipak , oni dominiraju društvenim odnosima, pošto su kulturni, sportski i ekonomski odnosi u njihovoj dubokoj sjeni (barem za većinu površnih i nezainteresovanih potrošača informacija o javnim poslovima),usljed stalnih antagonizama koje dodatno podstiču pojedini mediji.
Iako statistički vrlo vidljiv u javnosti je angažman banaka iz Federacije BiH na tržištu javnog duga Srpske prošao, i još uvijek prolazi, pod velom nezapaženosti i neotkrivenosti.
Aktiva federalnih banaka je duplo veća od aktive republikanskih banaka, a i likvidnost banaka sa sjedištem u Mostaru i Sarajevu je viša od likvidnosti banaka sa sjedištem u Banjoj Luci.
Prirodno je i ekonomski očekivano da tako visoka likvidnost probije put prema Banjalučkoj berzi i ostalim, stranim, berzama na kojima Srpska vrši emisije javnog duga.
Unutar BiH ne postoje ekonomske granice i ekonomska ograničavanja, pa je snažan, i trenutno, rastući upliv kapitala iz Federacije Bosne i Hercegovine na tržište javnog duga Republike Srpske očekivan i ekonomski logičan sljed razvoja ekonomskih odnosa između entiteta.
Ovdje ne možemo govoriti o politički motivisanom kretanju kapitala, već je riječ o priridnom, profitom podstaknutom, kretanju kapitala.
Banke u Federaciji imaju ogromne viškove likvidnosti, a Srpska nudi izuzetno visoke kamatne stope na svoj javni dug, koje su za oko dva procentna poena više od kamatnih stopa na javni dug Federacije BiH.
Ulaganja banaka sa sjedištem u Federacije BiH u dužničke hartije od vrijednosti Republike Srpske u iznosu od 415 miliona KM (mart 2023) predstavljaju oko 8% javnog duga Republike Srpske.
Pojedini politički predstavnici Srpske ponekad implicitno i u gnjevu osporavaju pojedine ustanove države čiji su dio i koju tvore, ali naravno nemaju ništa protiv da banke iz društveno-politička jedinice koja u svome nazivu ima odrednicu Bosna i Hercegovina, Srpskoj posuđuje novac za finansiranje budžeta.
Ulaganja banaka sa sjedištem u Federacije BiH u dužničke hartije od vrijednosti Republike Srpske
(u hiljadama KM)
Izvor: FBA.
Pored ostaloga iz budžeta Srpske se finansiraju plate, penzije i troškovi zdravstene zaštite stanovnika Srpske, a banke iz Federacije Bosne i Hercegovine učestvuju sa oko trinaestinom (1/13) u finansiranju javnog duga.
Iznos novca koje su federalne banke posudile republikanskom budžetu za oko četvrtinu prevazilazi iznos novca koji je Srpska bila obavezna vratiti krajem juna na Bečkoj berzi (415/328) i koji je vraćen.
Republikansko društveno uređenje je zamišljeno kao javna stvar s aspekta načina vođenja poslova koji se tiču društva kao cijeline (lat. res – stvar, lat. publica – javno), pa iz toga razloga i javni podatak da banke iz Federacije finansiraju budžet Republike Srpske treba biti i predstavljen i naglašen javnosti Srpske.
Svaka banka pozajmljuje novac iz raznih vrsta depozita koje prikupi.
Depoziti u bankama iz Federacije Bosne i Hercegovine su u vlasništvu Federalnog budžeta, budžeta kantona, javnih preduzeća, kao i građana i privatnih firmi koje imaju sjedište u Federaciji (i u zanemarljivom djelu u vlasništvu pravnih i fizičkih lica iz Republike Srpske).
Kada banke iz Federacije BiH kupuju obveznice Srpske one to čine novcem pravnih i fizičkih lica koja imaju sjedište, ili žive, pretežno u Federaciji.
Ekonomski odnosi između Federacije i Republike su mnogo bolji, od trenutnih političkih i u tim odnosima svaka strana dobija ono što želi – banke iz Federacije visok profit, a Republika Srpska novac za finansiranje budžeta i javnog duga.
Kada se upute zamjerke Federaciji od strane Republike Srpske uvijek se treba sjetiti da je Federacija, prema javnim statističkim podacima, ruka koja djelimično hrani Republiku Srpsku – naravno pozajmljenim, a ne poklonjenim novcem.
