Vidljivi finanijski bankrot države ili nekog političkog entiteta, uvijek ima svoje vidljive i nevidljive uzroke.
Neki od tih uzroka se nalaze na krivudavom putu između intelekta i morala.
Svakom finansijskom bankrotu prethodi manji ili veći intelektualni bankrot, jer neka državna institucija ili češće neke državne institucije, ne rade kvalitetno poslove iz svoje nadležnosti.
Prethodnica intelektualnog bankrota je moralni bankrot, koji kroz lošu kadrovsku politiku dopušta da ključne pozicije na kojima se donose odluke o ekonomskoj politici zauzmu oni koji ne razumiju ili neće da razumiju ekonomske procese.
Agencija za bankarstvo Republike Srpske (ABRS) je dugo samo posmatrala kako banke sa sjedištem u Republici Srpskoj posuđuju novac državama članicama Evropske unije ili emitentima, pravnim licima, iz tih zemalja.
Na kraju 2022. godine banke sa sjedištem u Republici Srpskoj ukupno su u hartijama od vrijednosti država članica Evropske unije ili emitenata iz tih zemalja držale 227,3 miliona KM.
Taj iznos je vrlo blizu iznosa koji Srpska planira pozajmiti tokom juna.
S obzirom da su američka i evropska centralna banka sve do polovine prošle godine štampale novac i time povećavale likvidnost svjetske, ali i ekonomije BiH, pozajmljivanje srpskog i bosanskog novca inostranstvu nikome nije smetalo.
Kada je štampanje novca prestalo srpski regulator je konstatovao da bi takav poslovni model banaka trebao biti korigovan, da bi više novca ostalo za domaće tržište.
ABRS je početkom aprila donijela “Odluku o privremenim mjerama za smanjenjem izloženosti” kojom je izloženost prema stranom vladinom sektoru vezala za priznati kapital banke (maksimalno 100%).
Odluka će stupiti na snagu 30.septembra 2023. i važiće ili dok je ABRS ne opozove ili do kraja 2024.godine.
Do početka nove školske godine pojedine banke sa sjedištem u Republici Srpskoj moraće smanjiti količinu novca koju su posudili drugim državama i njihovom javnom sektoru.
Taj novac će banke sada moći posuditi nekome ko živi i radi u Bosni, ili nekoj firmi u Bosni, ili bosanskim entitetima.
Stanje hartija od vrijednosti država članica Evropske unije ili emitenata iz tih zemalja
u bilansima banaka sa sjedištem u Republici Srpskoj
(u milionima KM)
Izvor: ABRS.
Ova odluka je trebala biti donijeta i mnogo ranije u skladu sa očekivanjima da nakon plime likvidnosti mora nastupiti oseka likvidnosti.
Ograničenje pozajmljivanja novca inostranom vladinom sektoru moglo je biti provedeno i na drugačiji način.
Ali, bitno je da je ABRS shvatila da bitno promjenjena likvidnost svjetske i bosanskohercegovačke ekonomije i finansiranje budžetskog deficita Republike Srpske zahtjevaju jednu ovakvu odluku.
Odluka o regulaciji pozajmljivanja novca inostranom javnom sektoru se može tumačiti i kao dokaz da ni ABRS, a ni Ministarstvo finansija Republike Srpske, nisu ni moralno ni intelektualno bankrotirali.
Odsustvo moralnog bankrota u organima uprave daje povoljnu moralnu i intelektualnu klimu cijelom srpskom društvu.
Ako je to tako onda, u odsustvu moralnog i intelektualnog pada, ne može biti ni finansijskog bankrota Republike Srpske.
