Finansijska tržišta na području bivše Jugoslavije se klasifikuju kao tržišta u nastajanju (emerging markets) i zato je njihova sposobnost dijagnoze ekonomskog stanja i prognoziranja kretanja ekonomije vrlo niska, ali razvijena finansijska tržišta itekako daju informaciju o stanju u kojem se nalazi ekonomija i očekivanjima u pogledu ekonomskog rasta.
Kriva prinosa (yield curve), koja povezuje ročnost obveznice sa prinosom na obveznice se u zadnjih godinu dana, u skladu sa promjenama u ekonomiji eurozone (zemlje čija je valuta euro) mnogo izmjenila.
U martu prošle godine eurozona je prolazila kroz period tzv. inverzne ili obrnute krive prinosa, koja se formira uvijek kada su očekivanja o kretanju ekonomije negativna, a ekonomski rast nizak, blizu nule, ili negativan.
Na inverziju prinosa, viši prinosi na kratak rok u poređenju sa prinosima na dug rok, uticala je borba protiv inflacije koju je Evropska centralna banka vodila na način da je stalno povećavale svoje kamatne stope, koje su prvoj polovini prošle godine bile na vrhuncu.
Kriva prinosa na javni dug država eurozone, mart ove i prošle godine
(u %)
Izvor: Evropska centralna banka. Podsjetnik: Do godinu dana javni dug predstavljaju trezorski zapisi, a iznad toga su obveznice.
Takva politika kamatnih stopa ECB povećala je kamatnu stopu na kredite širom eurozone i smanjila tražnju za kreditima što se neminovno moralo odraziti na smanjenje inflacije, ali i smanjenje ekonomskog rasta koji je prošle godine bio vrlo nizak, a u najvećoj ekonomiji eurozone, Njemačkoj, i negativan (-0,2%).
Loši ekonomski izgledi preovladali su tokom najvećeg djela prošle godine i kriva prinosa je bila odraz takvog stanja, ali i sumornih i pesimističnih očekivanja.
S obzirom da su visoke kamatne stope negativno djelovale na potrošnju, a time i na cjelokupnu ekonomiju ovoga valutnog bloka, investitori su, u očekivanju recesije, povećali tražnju za dugoročnim obveznicama država iz eurozone kao najsigurnijem obliku imovine, a to je uzrokovalo povećanje njihove cijene i pad prinosa.
Istovremeno visoke kamatne stope ECB su doprinjele formiranju visokih prinosa na trezorske zapise (njihova ročnost je do godinu dana) i obveznica kraće ročnosti stvarajući obrnutu krivu prinosa u kojoj investitori koji posuđuju novac kratkoročno zarađuju više od investitora koji posuđuju novac državi dugoročno, na recimo tri, pet ili deset godina.
Negdje od polovine prošle godine ECB počinje smanjivati kamatnu stopu smatrajući da je inflacija dovoljno smanjenja i da bi zadržavanje visokih kamatnih stopa naštetilo ekonomiji i do početka marta ove godine kriva prinosa ponovo poprima normalni oblik – prinosi na duži rok postaju viši od prinosa na kratak rok.
Jeftiniji novac i niska inflacija povećali su očekivani rast ekonomije eurozone i popravili raspoloženje investitora, koji su smanjili tražnju za dugoročnim obveznicama i time oborili njihovu cijenu i povećali prinose.
Normalna kriva prinosa je odraz pozitivnih očekivanja o ekonomskom rastu u eurozoni u 2025.godine koji je prema relevantnim prognozama Evropske komisije postavljen na nivo od 1,3% uz očekivanja da bi u 2026.godini on mogao biti još i veći, dvostruko viši nego u 2024.godini (1,6% u odnosu na 0,8%).
Normalizacija monetarne politike ECB, smanjenje kamatnih stopa praćeno sa poboljšanjem ekonomske perpektive eurozone, stvorilo je normalan odnos između prinosa na javni dug različite ročnosti u zemljama zone evra.
