U 20. vijeku, rat de facto između Ukrajine i Rusije (de jure to je bio rat između bijelih i crvenih) trajao je četiri godine (1918–1922), a rat koji je izbio ponovo između istih strana, 100 godina poslije, ima dobre šanse da se završi za tri godine (2022–2025).
Ekonomski cilj Ruske Federacije, ako u ratu mogu postojati ekonomski ciljevi, bio je da, uz pomoć stvaranja BRICS trgovačkog bloka, istisne dolar sa pozicije svjetske rezervne valute.
Evropljanima je bilo lakše da finansiraju rat (dijelom i od prinosa na ruske zamrznute rezerve), pričajući o odbrani demokratije od autoritarnog režima (iako komesara u Rusiji više nema, ali ih ima u EU), nego da se zagledaju u bezdan svojih javnih dugova i u zaostajanje svojih ekonomija za svojim globalnim ekonomskim rivalima (prije svega Kinom, ali i SAD-om).
Nikada saopšten ekonomski cilj SAD-a sprovodio se kroz učvršćivanje kontrole nad najvećom evropskom ekonomijom (zato se “ne zna” ko je i zašto digao u vazduh Sjeverni tok 1 i Sjeverni tok 2?), a sada se to pokazalo i kroz kontrolu nad onim što se nalazi u utrobi ukrajinske zemlje – rijetkim metalima.
Kada je Treći Rajh 1941. godine polazio u napad na Sovjetski Savez, čija je granična zemlja tada bila Ukrajinska Sovjetska Socijalistička Republika, njihov vođa je svojim priprostim sunarodnicima napad, između ostalog, opravdao rečenicom: “Uns gibt es zu viele, aber das Land ist zu wenig” (Nas, Nijemaca, je previše, a zemlje je premalo).
Sadašnja američka administracija je još direktnija i za datu novčanu i oružanu pomoć traži (ne)ekvivalentno davanje od druge strane – parola nešto za nešto (usluga za uslugu, quid pro quo) samo je čekala pogodno vrijeme da bude lansirana, jer svi ratovi se vode za ono što je na zemlji ili za ono što je pod zemljom.
Upokojenje dolara, naravno, nije uspjelo u ratom od Zapada izolovanoj ekonomiji (Rusiji), u kojoj je dolar glavno strano sredstvo plaćanja otkako zna za sebe, a pogotovo nakon ograničenja izvoza i smanjenja priliva deviza, što je preko inflacije dodatno povećalo tražnju za hard currency (čvrsta valuta ne gubi vrijednost – inflaciju u SAD-u Rusi ne računaju).
Američki dolar u odnosu na rusku rublju i evro
Izvor: Investing.com
Optimizam u pogledu pregovora (vjerovatno SAD–Rusija, bez evropskih i ukrajinskih proksija–posrednika, ili uz samo njihovo formalno učestvovanje?), a pogotovo brz kraj rata, hitro će oboriti devizni kurs dolara u odnosu na rublju, pa će onaj dio inflacije koji se hrani trogodišnjom depresijacijom rublje netom iščeznuti, a ostaće dio inflacije vezan za prekomjernu javnu – vojnu potrošnju i nedostatak radne snage (Rusija jeste površinom najveća, ali je ljudima izuzetno siromašna, sa svega 9 stanovnika na kvadratni kilometar).
Pojedine rubne zemlje EU, prije svega Poljska, predlagale su da se glavnica zamrznutih ruskih deviznih rezervi koristi za finansiranje rata protiv Rusije (koja je 1945. povećala Poljsku teritoriju na zapadu, a smanjila na istoku).
Pošto taj nepisani “cilj” nije ostvaren, može se slobodno reći da je eurozona (zemlje čija je valuta evro) ostvarila svoj cilj – Evropa nije izvršila samoubistvo (ali ulazeći u trgovački rat sa Rusijom, jeste povrijedila svoj ekonomski organizam).
Poljskom prijedlogu najenergičnije se suprotstavila Njemačka, a mediji su prenijeli da je njemački kancelar Olaf Šolc izjavio: “Lako je njima (Poljacima) to predlagati, zato što evro nije njihova valuta.”
Da je kojim slučajem odlučeno da se posegne za glavnicom ruskih deviznih rezervi, to bi prouzrokovalo masovnu rasprodaju hartija od vrijednosti izdatih od strane država članica eurozone, što bi, zbog visokih javnih dugova (88% u odnosu na BDP), uvelo eurozonu u period visoke ekonomske nestabilnosti i vrtlog velike krize.
Konfiskacija ruskih deviznih rezervi nanijela bi trajnu i nepopravljivu štetu zajedničkoj evropskoj valuti.
Ako se ocjena ekonomije vrši na osnovu tržišta rada, onda su američka, ali i njemačka ekonomija, pokazale zadivljujuću otpornost na sve probleme s kojima su se suočile u posljednje tri godine.
Glavna kamatna stopa američke centralne banke u februaru 2025. godine iznosi 4,33%, a Evropske centralne banke 2,9%.
I pored većih kamatnih stopa u SAD-u, koje pred američka preduzeća stavljaju više troškove finansiranja nego što ih imaju evropska preduzeća, stopa nezaposlenosti u SAD-u u decembru 2024. godine (4,1%) niža je nego u eurozoni (6,3%).
Jezgro evropskog tržišta rada, Njemačka, sa stopom nezaposlenosti od samo 3,4% je sačuvano, dok najratoborniji u EU, Francuzi, imaju stopu nezaposlenosti od 7,8%, pa im je lako da jedan dio nezaposlenih preusmjere u potencijalni evropski vojni kontingent za očuvanje (ne)mira između Ukrajinaca i Rusa.
Najdalje od ostvarenja svojih ekonomsko-ratnih ciljeva su Švedska i Finska, koje su neposredno nakon početka rata odlučile da postanu članice NATO pakta.
Nakon toga, visoka stopa nezaposlenosti u ovim zemljama dodatno se povećala na 8,5%, odnosno 8,7% (u EU jedino Grčka i Španija imaju veću stopu nezaposlenosti).
Ako uspiju dobiti rijetke metale iz Ukrajine, što neće biti teško s obzirom na to da se Ukrajina “navukla” na NATO pakt (u smislu ovisnosti o nabavci oružja i municije), jedino će SAD realizovati sve svoje ekonomsko-ratne ciljeve.
Nijemci su izgubili gasnu vezu s Rusijom, ali to se može popraviti.
Međutim, da su nasjeli na poljski prijedlog o konfiskaciji ruskih deviznih rezervi, šteta bi bila nepopravljiva.
I Nijemci su, koliko god izgledali politički inferiorni i nemušti u liku svog kancelara u posljednje tri godine, ipak preko odbrane evra odbranili svoju ekonomiju.
Vjerovatno im je to i bio cilj u trgovačkom ratu s Rusijom, u kojem sudjeluju, ali ne svojom voljom, jer su strane trupe na njihovoj teritoriji stacionirane od 1945. godine.
