Kraj godine se približava, objavljeni su podaci za oktobar, u tekućoj godini su preostala još dva mjeseca, ali već sada se može i mora ukazati na neke karakteristične trendove u ovogodišnjoj industrijskoj proizvodnji u Bosni i Hercegovini.
Ove godine bazna godina za upoređivanje industrijske proizvodnje postala je 2021.godine, a doskorašanja bazna 2015.godina je otišla u penziju.
Prelazak na 2021.godinu, kao baznu godinu, umjesto na 2020.godinu nije diktat Eurostata (evropska agencija za statistiku), već elementarna logika koja proizilazi iz činjenice da godina u kojoj je, zbog izbijanja pandemije korona virusa, u svim zemljama došlo do velikog pada industrijske proizvodnje (i ostalih ekonomskih poremećaja) ne može biti bazna godina.
U poređenju sa baznom 2021.godinom prosječan mjesečni pad industrijske proizvodnje tokom 2021.godine bio je 8,9%.
U odnosu na baznu godinu prosječna mjesečna industrijska proizvodnja u 2022.godini je za samo 1% viša, dok je u 2023.godini bila za 3% manja.
2024.godina donjela je veliku negativnu promjenu i industrijska proizvodnja je u odnosu na 2024.godinu niža za 7,4% (mjesečni prosjek).
U 2024.godini nije bilo pandemije, nije bilo zatvaranja fabrika, tržnih centara, granica, kanala snabdjevanja, a niti poremećaja u svjetskoj trgovini i proizvodnji, ali pad industrijske proizvodnje konvergira padu koji se desio u 2020.godini (7,4% : 8,9%).
Indeks industrijske proizvodnje u Bosni i Hercegovini, 2021 = 100
(januar 2006 – oktobar 2024)
Izvor: Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine.
Očigledno,radi se o nekoj drugoj vrsti snažnih poremećaja u ekonomskoj aktivnosti koji nisu izazvani visokim stepenom ekonomsko-društvenih restrikcija koje su bile svojstvene prvoj godini pandemije korone virusa.
Postoji još jedna razlika u odnosu na 2020. godinu; ovogodišnji veliki poremećaji u industrijskoj proizvodnji posljedica su djelovanja internih, domaćih, bosanskih faktora, a ne spoljnih faktora čiji je uticaj tokom 2020.godine bio presudan.
Glavni generatori industrijskog sloma u 2024.godini su djelatnosti proizvodnje i potrošnje električne energije i gasa, te sa njim povezane djelatnosti vađenja uglja, lignita i ruda metala – prosječni mjesečni pada industrijske proizvodnje u ovim djelatnostima u odnosu na bazu bio je 12%, 20% i 27% respektivno.
Ovo su i veliki i negativni brojevi i oni su već morali privući nečiju pažnju, sa ciljem otklanjanja faktora koji su uticali na očigledno izuzetno negativan industrijski trend.
U energetskom sektoru se po veličini pada izdvaja i proizvodnja koksa i rafinisanih naftnih proizvoda čija je proizvodnja u prvih deset mjeseci 2024.godine za skoro 40% manja od nivoa iz 2021.godine.
Za polovinu, trećinu, odnosno petinu smanjena je proizvodnja u tekstilnoj, kožarskoj i industriji namještaja.
Tekstilna industrija je radno-intezivna industrija u kojoj se zapošljava najvećim djelom ženska radna snaga.
Kožarska industrija je vezena za uvoz kože i domaći stočni fond, a industrija namještaja se oslanja na visokogradnju, kojoj pripada stanogradnja.
U sljedećem tekstu na ovu temu ćemo ukazati na privredne djelatnosti u kojima je tokom 2024.godine registrovan nadprosječan industrijski rast, a koje su ostale u sjeni ovogodišnjeg industrijskog sloma.
